Yangiasr avlopi

0*TTIZINCHI BOB

Bundan bir yil burun, bir-birlariga sevgi izhor 

etgan  o'sha  mezon  oyining  ajoyib  kuni  singari 

kuz kunlaridan birida,  Martin o'zining «Muhab- 

bat sonetlan»ni Rufga o‘qib o'tirardi.  Hozir ham

---

Martin Iden

389

otgan  yildagidek  tepaliklar  orasida,  о 

sevimli  joylarida  edilar.  Zavqlangan  Ruf  to- 

vush  chiqarib  dam-badam  Martinning o'qishini 

bolib  turardi,  shuning uchun ham Martin qol- 

yozmaning so'nggi  sahifasini o‘qib  bolib chetga 

qotygach,  qizning  nima  deyishini  hayajon  bilan 

kuta boshladi.

Ruf ancha vaqtgacha sukut saqlab o'tirdi,  ni­

hoyat, aytmoqchi bolgan fikrlarini aytishga jur’at 

eta olmayotganday tutila-tutila gapira boshladi.

-  

Juda  go'zal  she’rlar,  -   dedi  u.  -   Ha,  albat­

ta,  ular juda  go‘zal.  Ammo  siz  ular  uchun  pul 

ololmaysiz-da.  Ya’ni,  nima demoqchi bolganim- 

ni  tushunyapsiz,  -   dedi  qiz  yolvoruvchi  ohang- 

da. -  Bu she’rlaringizning hayotda hech qanday 

qimmati  yo‘q.  Buning  boisi  nimada  ekanligini 

bilmayman, balki ayb talab shartlaridadir,  lekin 

siz  asarlaringiz  orqasidan  kun  ko‘ra  olmaysiz. 

Gaplarimga  to‘g‘ri  tushuning,  azizim.  Men juda 

faxrlanaman -   aks  holda,  ayol  kishi  bolmagan 

bolardim -  bu ajoyib she’rlaming menga bagish- 

langanidan men faxrlanaman va sevinaman.  Le­

kin  bu  she’rlar  nikoh  kunimizni  yaqinlashtira 

olmaydilar-ku,  shunday  emasmi,  Martin?  Meni 

tamagir qiz ekan deb otylamang yana.  Men sizni 

sevaman,  shuning  uchun  doim  kelajagimizni 

o'ylayman.  Axir  bir-birimizni  sevishimiz  haqida 

ahdu paymon qilganimizga bir yil boldi, lekin to*y 

kunimiz ilgari qancha uzoq bolsa, hali ham shu. 

Bu gapim sizga behayolik bolib tuyulmasin; gap 

mening qalbim,  mening butun hayotim to‘g‘risi- 

da borayotganini eslang. Agar judayam yozishga 

maylingiz zo‘r  bolsa,  unda biron  gazetadan  ish

zlarining

---

390

Jek  London

toping. Masalan, muxbir bolsangiz bolmaydimi? 

Hech bolmaganda qisqa muddatga, a?

-  Uslubimni buzib qoyaman, -  bo‘g‘iq ovoz bi­

lan  javob  qildi  Martin,  -   shu  uslubimni  ishlab 

chiqishim uchun qancha mehnat qilganimni siz 

tasawur ham qila olmaysiz.

-  Axir siz pul topish niyatida gazetalarga fele- 

tonlar ham yozgan edingiz-ku.  Ular uslubingizni 

buzmadimi?

-   Bu  tamomila  boshqa  narsa.  Men  ulami 

kun  bo'yi  jiddiy  asarlar  yozish  bilan  mashg\il 

bolganimdan  keyin,  qiynalib,  ichimdan  siqib 

chiqarardim.  Muxbir  bolish  -   ertadan  kechga- 

cha kosiblik qilish, shu ishga butunlay sho‘ng‘ib 

ketish  demakdir.  Hayot  qandaydir  bir  quyun- 

ga o'xshab  qoladi,  na o'tmish,  na  kelajak bola- 

di-yu,  faqat  shu  bir  daqiqagina  yashab  qolish 

bilan  cheklanadi  kishi.  Muxbir  faqat  muxbir- 

lik  to‘g‘risida  o^ylay  oladi,  allaqanday  uslub 

to‘g‘risida  bosh  qotirishga vaqti  ham  bolmaydi. 

Muxbirlik  boshqa,  adabiyot  boshqa.  Uslubim 

endigina  shakllangan  paytda  muxbirlik  qilish 

men uchun adabiy olim bolardi.  Hozir ham har 

bir yozgan  feletonim,  ulardagi  har  bir  so‘z  men 

uchun azob  beradi,  ular o‘zimga,  go‘zallik hissi- 

yotiga qilinayotgan jabrdir.  Menga naqadar oglr 

ekanligini  siz  tasawur  qilolmaysiz.  Men  o‘zim- 

ni jinoyatchi  deb  his  qilardim.  «Jo'n»  hikoyala- 

rimni sotib  olmay qo^ishganida hatto  ichimdan 

sevingan  ham  edim,  holbuki,  buning natijasida 

kostyumimni  garovga  qo^ishga  majbur  edim. 

Lekin  «Muhabbat  sonetlari»ni yozganimda  dilim 

qanday  rohat  qilganini  bilsangiz  edi!  Axir  ijod

---