Yangiasr avlopi

Ru fn in g 

ко‘zid a 

r a s h k d a n  

pay do bolgan uchqunlar unga oy nu-

---

Martin Iden

351

ridagi  po'rtanani  eslatganidek,  hozir  professor 

Kolduell  ko‘z  oldida  botib  borayotgan  quyosh 

nurlaridan qirmizi rangga boyalgan dengiz man- 

zarasini  va  shimoli-sharqiy  tropik  shamol  qu- 

vayotgan oq ko'pikli tolqinlami keltirardi. Uning 

ko'zi oldida har daqiqa sayin shu tarzda har turli 

manzaralar paydo bolar,  ammo ular Martinning 

fikr yuritishiga xalal  berish u yoqda tursin,  ak- 

sincha,  uning  mulohazalarini  ravonlashtirardi. 

Ana shu manzaralar,  ilgari Martin boshidan ke- 

chirgan  hamma  sarguzashtlaming,  o‘z  ko‘zi  bi­

lan  ko'rgan  va  kitoblardan  o'qib  bilganlarining 

aks sadosi edi hamda ular muttasil -  hushyorlik 

chog'ida  ham,  uyqusida  ham  miyasida  g4ijg‘on 

Cynashardi.

Mana endi Martin oqil va o'qimishli professor 

Kolduellning ravon nutqini eshitarkan, beixtiyor 

o'zining o‘tmishini  esladi.  U  o'zining ilk yoshlik 

davrini,  Stetson fabrikasidan chiqqan shlyapani 

boshiga  yarimta  qilib  qo‘ndirib,  egniga  tugma- 

si  ikki yoqlama  qadaladigan  kurtka  kiygan,  yi- 

rik-yirik qadam tashlab jnamvchi o^inqaroq yi­

git qiyofasida ko‘rdi;  bu yigitchaning birdan-bir 

orzusi  politsiya  ruxsat  etgan  doiradan  chetga 

chiqmay,  beboshlik,  sho'xlik  qilish  edi.  Martin 

bu  lavhalarni  xotirlarkan,  uning  biron  yerini 

yumshatish yoki yoddan chiqarishni o^lamasdi 

ham.  Ha,  u  o‘z  hayotining  malum  bir  davrida 

eng oddiy urishqoq, doimo politsiya bilan olishib 

kelgan  va  ishchi  mahallasining  nomusli  aholi- 

siga  dahshat  solgan  shaykaning  boshligl  edi. 

Lekin  endi  uning  orzulari  o'zgardi.  U  atrofiga 

qarab yaxshi tarbiya ko'rgan va bashang kiyin-

---

352

Jek  London

Ш 5>

gan erkaklaru xonimlarga ko‘z yugurtirar,  nafis 

madaniyat  havosidan  nafas  olarkan,  shu  choq 

uning  yoshlik  davrini  eslatuvchi  sharpa,  ikki 

yoqlama  tugmalanadigan  kurtka  kiyib,  meh- 

monxonaga  yozilgan  gilam  ustidan  alpang-tal- 

pang  yurib  kelaverdi.  Ana  shu  ko'cha  bolalari 

shaykasining  bebosh  boshlig‘i  endi  mana  bu 

Martin  Idenga  aylanib,  hozir  yumshoq  kursida 

universitet professori bilan bamaylixotir suhbat 

qurib o'tiribdi.

Ochig'ini  aytganda,  Martin  haligacha  hayot- 

da o'zining chinakam о‘mini topa olgani уоЪ.  U 

hamma yerda ham osonlik bilan odamlarga dar- 

rov el bolib ketardi, doimo hammaning hurmati- 

ni qozonar, negaki ishda ham, oyinda ham orqa- 

da qolmas, o‘zini himoya qila olar, shu bilan bir­

ga o‘ziga nisbatan hurmat uyg'ota olardi.  Lekin 

u hech hachon,  hech qayerda ildiz ota olmasdi. 

U o‘z o‘rtoqlarini xursand qila olar, lekin o‘zining 

hech  qachon ko'ngli tinchimasdi.  Uni doimo  al- 

laqanday tashvish bezovta qilar, qulog‘iga doimo 

uni  allaqayoqlarga  chorlovchi  sado  eshitilardi, 

shuning uchun u to kitoblar,  san’at va muhab­

batga erishguncha orom topolmay butun umrini 

darbadarlikda o‘tkazdi. Mana endi, kiborlar meh- 

monxonasida o‘tiribdi —

 о‘z in mg ilgarigi ulfatlari 

orasida faqat u Morzlardek asilzodalar uyiga ba- 

huzur kela bilardi.

Bu haqdagi mulohazalaming hech biri Martin­

ning diqqat bilan quloq solishiga xalai bermasdi. 

U  hamsuhbatining  tushuncha  doirasi  naqadar 

keng  ekanligini  ко rdi.  U,  har  holda,  Spenser 

tufayli  bilimning  umumiy  asoslaridan  boxabar

---