Yangiasr avlopi

0 ‘TTIZ UCHINCHI BOB

Martinning  ahvoli  tang  edi.  U  qanchalik  te- 

jab-tergab sarf qilmasin, adabiy faoliyatidan kel­

gan daromad hatto bir amallab kun kechirishiga 

ham yetmasdi. Nihoyat, qora kostyumini garovga 

qo'yishga  majbur  boldi,  shu  bilan  Morzlaming 

Shukronalik kuni tushlik ovqatga taklifini qabul 

etish  imkonidan  mahrum  boldi.  Ruf taklifning 

rad etish sababini bilib, juda xafa boldi,  Martin 

esa  bu  holdan  qat’iy  bir  qarorga  keldi.  U  besh 

dollar haqini olgani  «Transkontinental oylik jur- 

nali»  tahririyatiga  o‘zi  borib,  so‘ng  kostyumini 

sotib  olmoqchi  boldi,  shu  niyatini  Rufga  aytib, 

ularnikiga borishga va’da berdi.

Ertalab u Mariyadan o‘n sent qarz oldi.  Qarz- 

ni  Brissendendan  olgani  ma’qul  edi-yu,  lekin  u 

tentak  birdaniga  qayoqqadir  g‘oyib  bolgan  edi; 

mana,  ikki  haftadirki,  Martinnikiga  kelmas, 

Martin esa, yana uni xafa qilib qo ‘ymadimmikin,

Martin Iden________________________________  

427

glmirlashni

---

428

Jek  London

deb behuda bosh qotirgani-qotirgan edi. 0 ‘n sent 

pul uni ko'rfazdan paromda suzib  otishi uchun 

kerak edi, mana u Market-strit bo “y lab ketib bo- 

rarkan, pulni undira olmasam nima boladi, deb 

o'ylardi.  Bu holda uning Oklendga qaytishi ham 

muammo  bolib  qolardi,  chunki  San-Fransisko- 

da paromga o‘n sent qarz beradigan hech qanday 

tanishi yo'q edi.

«Transkontinental  oylik  jumali»ning  eshigi 

qiya  ochiq  edi,  Martin  quyidagi  gapni  eshitib, 

beixtiyor to'xtab qoldi:

-  

Gap  bunda  emas,  mister  Ford.  (Ford  mu- 

hamming  familiyasi  ekanligini  Martin  bilar- 

di.)  Gap mening haqimni tolashga qodir yo qo- 

dir  emasligingizda.  Ya’ni,  naqd  tolash  haqida. 

Jurnalingizning  kelgusi  yildagi  istiqboli  bilan 

sariq  chaqalik ishim  yo'q.  Mening  ish  haqimni 

tolashingizni  talab  qilaman,  vassalom.  Ogoh- 

lantirib qo*yay, to ish haqimni oxirgi sentigacha 

to lamas ekansiz, jumalning yangi yil soni bos- 

maga tushirilmaydi. Xayr! Pul topganingizda ki- 

rarsiz.

Eshik qattiq ochildi va Martinning yonidan bir 

odam mushtlarini tugib, g'oldirab solcingancha 

chopib o'tib ketdi. Martin yaxshisi, chorak soat- 

cha  kutib  turay  degan  qarorga  keldi.  U  bir  oz 

ko'chada  tentirab  yurib  qaytib  keldi-da,  umri- 

da birinchi marta tahririyat ostonasidan hatlab 

o'tdi.  Aftidan,  bu  yerda  tashrifnomaning  hoja- 

ti  yo'q  edi,  dastyor  bola  to'g'ridan-to'g'ri  to'siq 

orqasiga o'tib, bir odam mister Fordni so'rayot- 

ganini  aytdi.  So'ng  u  qaytib  chiqib,  Martinni 

muharrir  kabinetiga  boshlab  kirdi.  Bu  yerda,

---

Martin Iden

429

Martin  xona  haddan  tashqari  tartibsiz, 

yotganini ко‘rib hayron qoldi. Keyin u stol ortida 

o'tirgan,  aftidan  xiyla  yosh  ko'ringan,  chakka- 

lariga soqol qo^ygan janobni ko‘rdi; u janob Mar­

tinga qiziqsinib qarab o‘tirardi. Martin uning qi- 

yofasidagi beg'amlik ifodasini ко‘rib hang-mang 

bolib  qoldi.  Aftidan,  bosmaxona xo‘jayini  bilan 

bolgan mojaro uning kayfiyatiga zarracha ham 

ta’sir qilmagan ko‘rinardi.

-  Men... men Martin Idenman, -  deb gap bosh- 

ladi Martin («men ham o'zimning besh dollarimni 

olgani keldim», demoqchi boldi).

Lekin  uning  muharrir  bilan  birinchi  marta 

yuzma-yuz to'qnashishi edi, shuning uchun gap­

ni jahl bilan boshlash yaxshimas degan qarorga 

keldi. Biroq mister Ford Martinni taajjublantirib:

-  I-ye,  rostdanmi? -  deb  dik etib o'rnidan tu- 

rib ketdi-yu,  bir zumda zavq-shavq bilan uning 

qolini siqib ko‘risha boshladi. -  Siz bilan tanish- 

ganimdan behad xursand bolganimni bilsangiz 

edi,  mister  Iden.  Sizni  tez-tez  oyiab  turardim, 

qanday  odamligingizni  tasawur  qilishga  uri- 

nardim.

Mister  Ford  bir  oz  orqaga  chekinib,  Martin­

ning  ishlik  kostyumini,  ya’ni,  hozirgi  paytda 

yagona kostyumini zavq bilan tomosha qildi,  bu 

kostyumning  chatishlik  va  yamashlik  holi  qol- 

magani yaqqol  ko‘rinib  turardi,  rost,  shimining 

qatlari Mariya Silvaning dazmolida hafsala bilan 

dazmollangan edi.

-   Men  sizni  ancha  katta  yoshda  bolsangiz 

kerak  deb  o‘ylovdim.  Hikoyangizda  puxta  mu- 

lohazalar  shunday  ko‘p  va  u  shunday  chiroy-

ivirsib

---