Yangiasr avlopi

430

Jek  London

li  yozilganki,  chinakam  shohona  asar,  asarin- 

gizdan  uch-to‘rt  misra  o‘qishim  bilan  angladim 

buni.  Birinchi  marta  hikoyangizni  qanday  o‘qib 

chiqqanimni aytib beraymi sizga? Yo‘q! Eng awal 

sizni o‘z xodimlarimiz bilan tanishtirmoqchiman.

Mister  Ford  gapdan  to'xtamay,  uni  umumiy 

xonaga boshlab chiqdi, u yerda Martinni o‘z muo- 

vini -  mister Uayt bilan  tanishtirdi,  mister Uayt 

qoli  muzdek  sovuq,  qiyofasi bezgak tutayotgan- 

ga obcshagan jikkakkina odam edi.

-  

Bu kishi esa mister Ends. Mister Ends -  biz- 

ning boshqaruvchimiz.

Martin ko'zlari bejo, boshi kal janobning qoli­

ni  siqdi;  bu janobning yuzi  qordek  oppoq  soqol 

bilan  bezalgan  bolsa  ham,  o‘zi  hali  uncha  qari 

emas  edi,  bu janobning  rafiqasi  har yakshanba 

kuni uning soqolini  chiroyli qilib  dukartlab,  en- 

sasini ham ustara bilan qirib qotyarkan.

Uchovlari  Martinni  o‘rab  olib,  bir-birlarining 

so'zini bolib, uni shunday maqtay boshladilarki, 

nihoyat, Martin, bular gapni chalgltib meni laqil- 

latishayotganga o'xshaydi, degan xayolga keldi.

-   Biz  doim,  nega  tahririyatimizga  kelmaysiz 

deb hayron bolardik! -  dedi mister Uayt.

-   Paromga  pulim  yo‘q  edi,  -   deb  javob  qil­

di  Martin,  shu  bilan u  o'zining pulga qanchalik 

muhtojligini bildirdi.

«Mening «kishilik»  kostyumim, -  deb  otyladi u 

o'zicha, -  buning juda yaxshi isboti bola oladi».

Bundan  keyingi  suhbat  paytida  Martin  dam 

otmay  nima  maqsadda  kelganini  shama  qilib 

turdi.  Lekin  iste’dodining  ixlosmandlari  uning 

shamalarini eshitmas edilar.  Ular Martinning hi-

---

Martin Iden

431

koyasidan  qanday  zavqlanganlarini, 

qarindosh-uruglari  qanday  qoyil  qolganini  tin­

may gapirar edilar. Lekin uchalasidan bittasi ham 

uning haqini to lash haqida lom-mim demadi.

-  

Men  hikoyangizni  birinchi  marta  qanday 

vaziyatda  o'qib  chiqqanimni  aytib  bermadim-a?

- dedi mister Ford. -  Men Nyu-Yorkdan kelayot- 

gan edim, poyezd Ogdenda to'xtaganida vagonga 

gazetafurush chiqdi, unda «Transkontinental oy- 

lik jumali»ning oxirgi soni bor ekan.

«Yo tavba, -  deb otyladi Martin, -  bu haromzo- 

da  Pulman  poyezdida  sayr  qilib  yursa-yu,  men 

och  o'tirsam,  o‘z  peshana  terim  bilan  topgan 

besh  dollarimni  talab  qilib  ololmasam!»  Martin­

ning g'azabi qaynab ketdi.  «Transkontinental oy- 

lik jurnali»dan yetgan ozor birdan tasawur qilib 

bolmaydigan darajada kuchayib ketdi; u bu pul- 

ni  necha  oy  mobaynida ko'zlari  to'rt  bolib  kut- 

ganini,  muhtojlik va ochlikda yashaganini esla- 

di, kecha ham och-nahor yotib qolganini, bugun 

esa  tuz  ham  totmaganini  esladi.  Qoni  qaynab 

miyasiga urdi.  Bular talonchi ham emas,  shun- 

chaki oddiy kissavurlar! Ular soxta va’dalar bilan 

tovlamachilik  qilib,  uning  hikoyasini  tortib  ol­

gan edilar. Xo‘p, yaxshi! Martin koYsatib qotyadi 

ularga!

Shuni otylab Martin o'ziga tegishli pulni bata- 

mom  olmaguncha  tahririyatdan  chiqmaslikka 

ahd qildi. Baribir, Oklendga qaytishi uchun puli 

yo‘q edi.  Martin hamon  o'zini  bosib  turar,  lekin 

yuzida endi vahshiyona ifoda paydo bola bosh- 

lagan ediki,  bu  hoi hamsuhbatlarini  dovdiratib, 

hattoki cho'chitib yubordi.

xotinlari  va

---