Yangiasr avlopi

Achchiq qismat beomon ezgan chog‘d.a ham, 

Qonlarga b o ‘yalgan boshimni egmam...

Martin  Iden 

41Ъ

-

 Siz  Genlini yaxshi ko‘rasizmi? -  deb  so'radi 

Brissenden,  uning  ko'zlarida  darhol  shafqat  va 

mehribonlik  ifodasi  ko'rindi.  -   Bolmasam-chi, 

uni sevmay bolarkanmi? Oh, Genii! Buyuk qalb! 

U  hozirgi  paytda  asarlari jurnallarda  bosilayot- 

gan qofiyabozlar orasida xuddi xezalaklar orasi- 

da qad ko'targan gladiatorga o'xshaydi.

-  Jurnallarda bosilayotgan  asarlar sizga yoq- 

maydimi? -  deb ehtiyotlik bilan so'radi Martin.

-  Sizga yoqadimi? -  deb  Brissenden  shunday 

shang'illab  gapirdiki,  Martin  hatto  bir  seskanib 

tushdi.

-   Men...  Men  jurnallarga  yozib  turaman, 

aniqrog'i,  yozishga  urinaman,  -   deb  g'oldiradi 

Martin.

-   Unday  bolsa  bir  nav,  -   birmuncha  yum- 

shashib  dedi  Brissenden.  -   Siz  yozishga  urin- 

yapsiz,  ammo  ishingiz  o'ngidan  kelmayapti. 

Men  shunisini  qadrlayman va hurmat  qilaman. 

Nimalar  haqida  yozayotganingizni  tasawur  qil- 

yapman.  Buning uchun asarlaringizni o'qib o'ti- 

rishim  shart emas.  Asarlaringizda bitta nuqson 

bor,  shu  nuqson  siz  uchun  hamma  tahririyat- 

lar  eshigini yopib  qotyadi.  Asarlaringizda  teran- 

lik mavjud, jumallar uchun u kerak emas. Jur­

nallarga har xil bema’ni narsalar kerak, bunaqa 

narsalar  keragicha  borib  turadi,  lekin  sizdan 

emas, albatta.

-  Men jo'n ishlardan ham bosh tortmayman, -  

deb e’tiroz bildirdi Martin.

---

416

Jek  London

...  -   Brissenden  bir  on  jim  qolib, 

Martinga,  uning qashshoqligidan  dalolat beruv- 

chi eskirgan galstugi, qatirma bolib yaltillab tur­

gan  yenglari,  titilib  ketgan  manjetlariga  tikilib 

haradi; so‘ng uning ichiga tushib ketgan yuzlari- 

ga uzoq qarab turdi. -  Aksincha, jo ‘n ish sizdan 

hazar qiladi,  shunday hazar qiladiki,  bu sohada 

siz  hech  muvaffaqiyat  qozona  olmaysiz.  Menga 

qarang,  azizim,  agar  sizni ovqatga taklif qilsam, 

xafa bolmasmidingiz?

Martin  o'zini  tuta  olmay  qizara  boshlaganini 

his  qildi,  Brissenden  esa  xoxolab,  tantana  qil- 

gandek kuldi.

-   Qomi  to‘q  odam  bunday  taklifdan  xafa 

bolmaydi, -  dedi u.

-  Siz iblis ekansiz! -  zarda bilan baqirib yubor­

di Martin.

-  Axir sizga taklif qilganim ham yo‘q-ku.

-  Taklif qilib ко‘ring edi!

-  Shunaqami?  Unday bolsa  sizni  o‘zim  bilan 

ovqatlanishga taklif etaman.

Brissenden shu gapni ayta turib, hoziroq resto- 

ranga bormoqchi bolganday o'midan qo'zg'aldi.

Martin  mushtlarini  tugdi,  chakkasida  qon 

tomirlari qattiq ura boshladi.

-   Ilon  yutuvchi  mashhur  sehrgar!  Ilonlami 

tiriklayin  yutadi!  Tiriklayin  yutadi!  -   deb  qich- 

qirdi Brissenden yarmarkadagi ot oyinning jar- 

chisiga taqlid qilib.

-   Sizni  chindan  ham  tiriklayin  yutib  yubo- 

rishirn mumkin edi, -  dedi Martin, o‘z navbatida, 

kasaldan  cho'pdek  ozib  ketgan  Brissendenga 

o'qrayib qarab.

-   Aksincha

---

Martin  Iden

417

-  Lekin men bunga arzimayman.

-   Siz  emas,  ish  arzimaydi,  -   dedi  Martin  va 

shu  zahoti  chin  ko‘ngildan  qah-qah  urib  kulib 

yubordi. -  Meni mot qildingiz,  tan olaman,  Bris- 

senden.  Mening  ochligim  tabiiy  hoi.  Bundan 

uyalmayman  ham.  Ко‘rib  turibsizki,  ahamiyat- 

siz xurofiy odatlardan, bid’atdan nafratlanaman, 

lekin  siz yuzimga ochiqdan-ochiq gapiruvdingiz, 

men  darhol  mazkur xurofiy odatlar quliga ayla- 

nib qoldim.

-   Ha,  xafa  boldingiz,  -   deb  tasdiqladi  Bris- 

senden.

-   Xafa  boldim,  tan  olaman.  Bolalik  chog‘i- 

mizdan  singib  ketgan  odatlar  bor.  Men  ko‘p 

narsalami  o‘rgangan  bolsam  ham,  ba’zi-ba’zi- 

da chiziqdan chiqib ketaman.  Har kimning ham 

o'ziga xos  nozik yeri,  boshqacha qilib  aytganda, 

shkafida o‘z skeleti bor.

-   Lekin  siz  hozir  shkafingiz  eshigini  berkitib 

qoydingiz chog'i?

-  Ha, bolmasam-chi.

-  Aniqmi?

-  Aniq.

-  Unda, yuring, ovqatlangani boramiz.

-  Yuring.

Martin viskiga haq to lash uchun cho'ntagida- 

gi oxirgi ikki dollami oldi,  lekin Brissenden ofit- 

siantga u pulni oldirmay o‘zi toladi.

Martin  norozi  bolganday  aftini  bujmaytirgan 

edi,  lekin  Brissenden  qolini  uning  yelkasiga 

do'stlarcha  asta  qo*ydi,  shundan  keyin  Martin 

itoatkorlik bilan pulini cho'ntagiga soldi.

---