Yangi pedagogik texnologiyalar

бекларга хос фазилатлар
бекларга ёт хусусиятлар
Қилмишлари тўғри, феъли-
табиатига хос, тили чин, 
етук, кўзи ва кўнгли бой, 
билимли, заковатли, ҳушёр, 
ёмонларга мисли бир 
олов…
Ёлғончилик, суқлик, 
зўравонлик, уятсизлик, 
андишасизлик, иш устида 
ғазабланиш, бошқаларга 
наф бермаслик, ичкиликбоз-
лик, эгриқўллик…
2-турда
бекларга қўйиладиган талаблари-
ни график чизмада кўрсатиш талаб этилади. Уни 
қуйидагича ифодалаш мумкин:
комил инсон бўлишнинг талаблари
Серқирралик
Адолат
Одиллик
Ҳушёрлик
Сахийлик
Шер юраклик
Донолик
Билимдонлиик
Очиқюзлик
Ботирлик
Талаблар

---

11
Ta’lIM TexNoloGIyalarI № 5–6, 2012
• Таълимда технологик ёндошув
“Елпиғич” технологиясига кўра мавзунинг турли 
тармоқлари бўйича бир йўла ахборот олиш мум-
кин. Бу эса ўқувчиларнинг фаоллигини оширади.
Масалан
:
Ўқитувчи ўзи тайёрлаб келган 
қуйидаги жадвални доскага чизиб ёки олдин-
дан тайёрланган слайдни компьютер воситасида 
кўрсатиш мумкин:
1. ……………………
……………………………?
– Ҳа.
2. …………………………………………………?
– Йўқ.
3. …………………………………………………?
– Ҳа.
4. …………………………………………………?
– Ҳа.
5. …………………………………………………?
– Йўқ.
6. …………………………………………………?
– Ҳа.
Саволлар миқдори синфнинг тайёргарлик дара-
жасига қараб кўпайтирилади. Кўриниб турибдики, 
ушбу тасвирда фақат жавоблар берилган. Жаво-
бларнинг барчаси “Ҳа” ёки “Йўқ” сўзларидан ибо-
рат. Ўқувчининг вазифаси матнга таяниб, ушбу жа-
вобларга мос саволлар тизимини ўйлаб топишдан 
иборат.
Қуйида ўқувчилар топган саволлардан наму-
наларини келтирамиз:
I-тур.
1. Ойтўлди Давлат тимсоли эдими?
2. Ойтўлди давлатга кўнгил қўядими?
3. Асарда яхши ахлоқий фазилатлар тарғиб 
этилганми?
4. Адолат инсон учун фазилат бўла оладими?
5. Юсуф Хос Ҳожиб қаҳрамонлари орасида 
салбий хусусиятлари бўртиб кўриниб турадиганла-
ри борми?
6. “Қуадғу билиг”да илгари сурилган ғоялар бу-
гунги кунимиз учун ҳам хизмат қила оладими?
II-тур.
1. Кунтуғди Адолат тимсолими?
2. Ўғдулмиш ҳукмдор Кунтуғдининг фарзанди 
бўлганми?
3. Ойтўлдининг ўғли отасида муносиб хислат-
фазилатлар эгаси бўла олганми?
4. Юсуф Хос Ҳожиб туюқ жанридан фойдалан-
ганми?
5. “Қутадгу билиг”нинг етакчи қаҳрамонлари 
орасида аёллар тимсоли учрайдими?
6. Ўзғурмиш-қаноат тимсоли сифатида бугунги 
замондошларимиз учун ҳам ўрнак бўлиши мумкин-
ми?
Берилган топшириқлар бажарилгач, ҳар 
бир гуруҳнинг фикрлари бошқа гуруҳлар ишти-
рокида таҳлил этилади. Бунда саволларнинг 
мантиқийлиги, изчиллигига эътибор қаратилади. 
Дарсда бундай усул қўлланганда ўқувчиларнинг 
фаоллиги сезиларли даражада ортади. Вужудга 
келган педагогик вазият туфайли уларнинг олдида 
ечилиши лозим бўлган муаммо пайдо бўлади ва 
бу муаммони ечиш учун ўқувчилар фикр юритишга 
мажбур бўладилар.
Бундай топшириқларни бажаришда ўқувчилар 
ўзларини чинакам кашфиётчи сифатида ҳис эта 
бошлайдилар. Ўзларига бўлган ишонч орта бо-
ради. Бу ҳол уларни кашф этиш сари илҳом-
лантиради.
Топшириқни бажарган ўқувчилар баҳоланади. 
Баҳолашда ҳам жамоатчилик фикрида тая-
ниш яхши самара беради. Бунда ўқувчиларнинг 
ўзларидан энг яхши тузилган саволлар тизими 
ҳақидаги фикрлари сўралади. Бу жараёнда энг 
яхши таҳлил қилиб берган ўқувчиларнинг ўзлари 
ҳам рағбатлантирилади.
Натижада, бир дарснинг ўзида ўқувчиларнинг 
ҳам оғзаки, ҳам ёзма нутқларини ўстирилишига 
имкон яратилади. Бундай дарс усулини бошқа 
мавзуларни ўтиш жараёнида ҳам қўллаш мумкин.