Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

D
2
 +
COq
K M(Ibosh-Iqy j
=
pD \ + p D 2
(6.55)
A i
va 
A2
doimiyliklarini topish uchun (6.54) ifodani (6.40) 
formulaga qo‘yamiz, u holda:
T-
/PlAcpl> . Jftg2Cp2f 
r
~~
k
* 
4’
bundan
Ъ= ~1Г"’ л2
A= Jp>Dl 
A = JpiDl
0 ‘tkinchi jarayonda tok va tezlikni aniqlash tenglamalariga 
Eyler formulalari yordamida sodda
ko‘rinish berish mumkin: haqiqiy ildizlar uchun 
p i
,2
 = -
1*(2
Tya)
± e bo‘lganda:
1 = A .e‘“ST”> sh(£t + ^ ) + l q
/
oi = D e ',n~! sh(st + i//) + m
Pi,
2
=
- l/( 2 r w) ± 
j v
bo'lgan kompleks ildizlar uchun
(6.56)
I = Ae'tf(2T”>sm(rt 
+ q>) +
 Iq
m
 = De‘*/tJT’‘,sin(it + 
у/)
 + 
to .
(6.57)
Integrallash doimiyliklari 
A, D ,
tp va f lami boshlang‘ich 
shartlardan aniqlash mumkin. Bu yerda ham ikkita doimiylikni, 
ya’ni D va Y larni aniqlash yetarli. Haqiqiy tezlik ifodasi (6.57) ni 
differensiallab, quyidagini olamiz:
d®
_ 
Dc ‘/(2Ty«>
dt
- ~ - s i n (
И
t + ! //) - v c o s( vt + y/)
1 /2
Tya — X
c o s 6; 
v = X
sin 6 deb belgilaymiz, bu yerda: 
X -
o‘zgarmas son bo‘lib, uni quyidagicha aniqlash mumkin:

---

(X-sin 
S)2 +
(ЛГ-cos 5)^ 
= X2 - v
2+ (1/2
T ytf
yoki (6.51) ga 
muvofiq:
v2+ 1 / 4 7^ ,= ^ 1 / ( Т ^ У 1 /4 Т Д + 1 /4 Г Д =
=
U holda, quyidagini olamiz:
c t e / t f = -
De~tl(2V ■
(1/ 
j T „ T M) s i n ( u + v - < 5 )
bu yerda: 5 = arctg 
2Tyav
yoki 5 = atcsin 
v/x
= arcsin 
v^TyaTu
Tok uchun (6.40) tenglamadan foydalanib, quyidagini 
yozamiz:
I =- DJt { Km^ ) e - tn2T^ a n ( u + ^ +S)+ i q,
Demak, 
___
A = -D J /{K m^ X )
 
vacp = v|/-5. 
(6.59)
Olingan (6.56) va (6.57) tenglamalar 
Mh
= const va \|/ = const 
bo'lgandagi barcha mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatel- 
larining o ‘tkinchi rejimiga taalluqli bo‘lib, ishga tushirish, tor- 
mozlash, yuklamani qabul qilish va tashlashdagi o'tkinchi jara- 
yonlarni ifodalaydi.
6.6. QAYISHQOQ BOG‘LANISHLI VA MEXANIK 
UZATMALARDA ORALIQ MAVJUD BO‘LGAN 
TIZIM DAGI 0 ‘TK INCH I JARAYONLAR
Odatda, elektr mexanik tizimni, bajaruvchi mexanizm massa- 
larini va mexanik uzatmaning barcha elementlarini dvigatel o‘qiga 
keltirib, hamda ekvivalent massa m va unga mos keladigan dviga­
tel o‘qidagi inertsiya momenti J dan foydalanib bir massali deb 
qaraladi. Lekin bir qator hollarda, uzatmalardagi o‘qlaming uzun- 
ligi katta bo‘lganda tizimning o‘zini tutishiga mexanik tugunlar- 
dagi qayishqoq deformatsiyalar sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatadi. 
Ayniqsa ular tezkorligi oshirilgan yuritmalarning zamonaviy 
tizimlarida yuzaga chiqayapti. Ko‘pincha bo‘ysunilgan rostlash 
tizimlarida aynan qayishqoq deformatsiyalar tezkorlikni cheklash- 
ga sabab bo‘layapti. Shuning uchun elektr mexanik qurilmalami

---

kinematik zanjirida qayishqoq zvenolari bo‘lgan ko‘p massali 
tizim sifatida qaralmoqda. Bunday mexanizmlarga qog‘oz ishlab 
chiqaradigan mashinalar, metall kesuvchi stanoklaming ba’zi 
turlari, robotlar va shunga o‘xshash boshqa mexanizmlar kiradi.
Oddiy holda ikki massali tuzilish sxemasini ko'rib chiqish 
mumkin (1.17-rasmga qarang). Bu sxemada o‘zaro qayishqoq 
zveno bilan bogMangan mexanizm massasi va dvigatel rotori 
massasini ayrim - ayrim hisobga olamiz. Mexanizm inertsiya 
momentini dvigatel aylanish tezligiga keltiramiz. Uzatma 
elementlarining inertsiya momentini hisobga olmaymiz, yoki 
ularni dvigatel va mexanizmga kiritamiz.
Ko‘rilayotgan sxema quydagi tenglamalar bilan ifodalanadi 
(mos ravishda dvigatel, mexanizm va ulovchi qayishqoq o ‘q 
uchun):
bu erda: Md - dvigatel momenti; Mc - ishchi mashina o‘qidagi 
doimiy statik moment; M? - qayishqoq deformatsiyalar 
momenti;Mc d = Cd “ d ва Мсм = CM
% -dvigatel va mexanizm 
o‘qlaridagi tezlikka bog‘liq bo‘lgan qarshilik momentlari: ‘Pj ва 
% - o ‘qlaming burilish burchaklari; Mg ва % - dvigatel va 
mexanizmning oniy aylanish tezligi.
Agarda Md = M dT - O d deb qabul qilsak Cd koeffitsiyenti 
dvigatel mexanik tavsifming qiyaligini hisobga olish mumkin. Bu 
holda tizimning kirishiga qisqa tutashish momenti M