Tayanch harakat aparatining mexani shikastlanishi Reja

Aim.uz

Tayanch harakat aparatining mexani shikastlanishi
Reja:

1. Suyaklar sinishiniing turlari va belgilari.

2. Suyaklarning chiqishi va uninig trurlari.

3. Suyaklar chiqqanda 1-yordam ko`rsatish.

4. Suyaklar chiqishi va unga birinchi yordam.
SUYAK sinishi deb, suyak butunligininig buzilishiga aytiladi. Suyak sinishida ko`pchilik hollarda suyak siniqlarining siljishi ro`y beradi. Bir qator hollarda suyak siniqlari bo`lmaydi. . (bolalarda bo`ladigan suyak sinishlarida)

Suyak sinishi tug`ma va orttirilgan bo`lishi mumkin.

Homilaninig ona qornidagi davrida turli omillarniing ta`sirida yuz beradigan shikastlanish turiga t u g` m a sinish deyiladi.

Katta yoshdagi kishilarda va bolalarda qanday bo`lmasin mexanik omillar natijasida ro`y beradigan sinish turlarini orttirilgan suyak sinishi dab atash rasm bo`lgan. Tug`ruq vaqtida yuz beradigan sinishlar orttirilgan sinishlar qatoriga kiradi. Suyak kasalliklarida ro`y beradigan sinishlar patalogik sinishlar deyiladi.

Suyaklarniing elastikligi yo`qolishi natijasida keksa yoshdagi kishilarda suyak sinishlari ko`p uchraydi.

Suyak sinishlarida 1 yordam shikastlangan qo`l yoki oyoqni immobilizatsiyalashdan iborat. Ochiq suyak sinishida oldin aseptik bog`lam qo`yiladi. Bemorga anal`getiklar yuboriladi va uni shifoxonaga etkaziladi.

SINISHLARNI DAVOLASH PRINSIPLARI.
Sinishlarninig davolash asosini suyak siniqlarini joy- joyiga silish va suyak qadog`i hosil bo`lguncha ularni shu vaziyatda tutib turish tashkil etadi. Suyak siniqlarini joyiga solishdan oldin og`riqsizlantiriladi. Suyak siniqlarini to`g`ri vaziyatda ushlab turish uchun:

1) Gips bog`lam qo`yiladi.

2) teri ustidan va skeledann tortish qo`llaniladi.

3) Suyak siniqlarini xirurgik metod bilan fiksatsiya qilinadi.

transport immobilizatsiyasi- suyak sinishlarida va yumshoq to`qimalar anchagina shiakstlanganda gavdaniing shu qismiga orom berish, og`riqni kamaytirish, to`qimalarni keyingi shikastlanishini oldini olish, Shuningdek travmatik shokni profilaktika qilish maqsadida qo`llaniladi. Transport immobilizatsiyasininig qo`yidagi turlari farqlanadi:

1) Oddiy immob-ya - bunda bemor gavdasining sog`lom qismlaridan foydalaniladi.M: oyog`i singanda 2 sog`lom oyog`iga bog`lanadi. Shikastlangan qulini tanasiga bo`glanadi.

2) Mavjud vositalar bilan imm-sh. Tayoq taxta bo`lagi , bir dasta sim, shox- shabbalardan shunday vositalar yordamida ofydalanish mumkin.

3) Zavodda ishlab chiqilgan transport shinalari bilan imm-ya qilish.

Transport shinalari ikkiga:

Fiksatsion va distraksion shinalarga bo`linadi.

Fiksatsion shinalar yordamida gavdaning shikastlangan qismi fiksatsiya qilinadi.

Kramer shinasi yoki narvonsimon shinani yumshoq simdan tayorlanadi. gavdaniing qaysi qismi immob- ya qilinishiga qarab, shina shaklini istagancha uzgartirish mumkin. Tursimon shina ham yumshoq simdan yasalgan turdan iborat. Uni osonlikcha yumoloqlab urash mumkin. Asosan bilak, qo`l va oyoq panjasini immob-ya qilish uchun qo`llaniladi. Faner shinalar aksariyat tarnov shaklida tayorlanadi. Vakuum tibbiyot shinalari – oyoq va qo`llarni immob-ya qilish uchun ishlatiladi.

Distraksion shinalar- bu siniq suyak uchlarini bir- biridan uzoqlashtirib, qon tomir va nerv tolalari shikastlanishini oldini oladi. Bularga- Diterixs shinasi kiradi.

Transport shinalarini qo`ytishda qator qoidalarga amal qilish zarur. Shina shikastlangan zonadan tashqari ikkita qo`shni bo`gimni mahkam ushlab turish zarur. Immob- ya qo`pol manipyulyar qilish yaramaydi. Shikastlangan kishininig kiyim- boshi yechiladi , bog`lam shikastlangan qismigagina bog`lanadi. Shinaga max sus paxta, doka, uraladi.

Narvonsimon shina qo`yish.

Shian gavdaniing qaysi qismiga qo`yilishiga qarab oldindan modellanadi. Elka suyagi singanda shina sog`lom tomondagi kurakning ichki chetidan boshlab quyilishi , yaqinlashtirilgan qulning yarim bukilgan tursak bug`imining tashqi yuzasi bo`ylab borishi va barmoqlar uchidan birmuncha oshirib tugallanishi kerak. Bilak shikastlanganda elkaning uchdan bir o`rta qismi shinaning yuqori sathi, barmoqlarninig uchlari shinaning pastki sathi hisoblanadi. Boldir shikastlanganda uchala tomondan fiksatsiya qilgan yahshi: Bitta shianni boldir va oyoq panjasi barmoqlari uchininig orqa sathidan sonning uchdan bir qismigacha , boshqa ikkitasini boldirning yon tomonlari bo`ylab fiksatsiya qilinadi. Bunda shinalarning oyoq kaftlariga tegib turadigan qismini boldir- panja bug`imini birmuncha mustahkamlash uchun uzangi ko`rinishida qayriladi.

Derixs shinasini qo`yish. Shinaning oyoq kaftiga mos keladigan qismini oyoq panjasininig kaft qismiga bint bilan fiksatsiya qilinadi. Birmuncha uzun tashqi qismini qo`ltiqdan boshlab qo`yiladi va oyoq qismiga metall halqaga kiritilib, undan 8- 10 sm tashqariga chiqarib qo`yiladi.
SUYAK CHIQISHI.
Suyak chiqishi deganda bir yoki bir nechta suyaklarning buzilishidan bug`im yuzasiniing patologik siljishi, Ularning normal anatomik uzaro munosabatlarning buzilishi tushunilishi. Suyaklarning to`la va chala chiqishi tafovut qilinadi:

Suyak chiqishining qo`yidagi turlari ma`lum:

1) Shikastlanish oqibatida yuz bergan travmatik chiqishi.

2) Boylam apparati va suyaklarning boylam uchlari zararlanishi bilan bog`liq bulgan kasalliklarda sodir bo`ladigan patalogik chiqishi.

3) Tug`ma chiqishi.

4) Suyakning boylam apparatining cho`zilishi natijasida ko`pincha suyakning travmatik chiqishi noto`g`rio davolanganda yuz beradigan odat bo`lib qolgan chiqishlar.

5) O`z vaqtida joyiga solinmagan - eskirgan suyak chiqishi.

Suyakning chiqishi vaqtida qattiq og`riq bo`ladi. kkeyingi kunlarda og`riq esa asta- sekin pasayadi . Qo`l va oyoq suyagi chiqqanda ular majburiy vaziyatni egallaydi. Bug`imlardagi harakatlar hajmi keskin buzilgan. Bug`im konfiguratsiyasi bo`gim yuzasi vaziyati uzgarishining hosibiga ham, gematoma hisobiga ham keskin uzgaradi.

SUYAKLAR CHIQANDA BIRINCHI YORDAM.
Oyoq va qo`lni immob-ya qilish zarur. Og`riqni pasaytirish maqsadida suyak chiqqan zonada muz yoki sovuq suv solingan xaltachada qo`yiladi.

analgetiklar yuboriladi shundan so`ng bemorni zudlik bilan davolash muassasasiga junatiladi. Chiqqan suyakni vrach tug`rilaydi.

Suyak chiqishining turiga va qaerdagi suyak chiqqaniga qarab, uning urniga solishning muayyan usullari mavjud. Bug`im bo`shlig`iga novokain yuborib, mahalliy og`riqsizlantirishdan so`ng suyak joyiga solinadi. M: Yirik bo`g`i9mda chanoq-son bo`g`imda suyak chiqqanda skelet muskullari tonusni bushashtirish uchun miorelaksantlar bilan umumiy og`riqsizlantirishga to`g`ri keladi. Chiqqan suyak joyiga solingandan so`ng oyoq yoki qo`lni bog`lam yoki gips longeta bilan 4-5 kunga qimirlamaydigan qilib q o`liladi. Shundan so`ng davo gimnastikasi , massaj va issiq muolajalar buyuriladi.

Eskirgan suyak chiqishlarida suyakni operatsiya qilinib, urniga solinadi. Odat bo`lib qolgan suyak chiqishida boylam apparatini operatsiya yo`li bilan mahkamlanadi

KOK`RAK QAFASINING YOPIQ SHIKASTLARI.
Ko`krakning yopiq shikastlari tinchlik davrida 10 % ni tashkilk etadi. Ko`krakning yopiq shikastlari kup uchraydi va nafas olish ritmining buzilishi bilan kehcadi.

Ko`krak qafasi yumshoq to`qimalarining lat eyishida usha joyda shish, og`riq, teri osti gematomasi bo`ladi. Og`riq chuqur nafas olganda, bosib kurganda qattiq og`riydi.

Qovurg`aning sinishi. Bevosita travmalarda yoki ko`krak qafasining bosilishidan sinadi. Qovurg`alar yoriladi, suyak ust pardasi ostidan sinadi va bitta yoki bir nechta qovurh`alar tula sinadi. Qovurg`alar sinib o`pka yoki plevrani shikastlashi m-n.

Klinik manzarasi: Qovurg`alar yakka singanda utkir cheklangan og`riq kuzatiladi. bu- nafas olganda, yutalganda va gavda vaziyatini uzgartirganda kuchayadi. Paypaslash yuli bilan og`riq aniqlanadi , suyak siniqlari siljigan sinishda qovurg`larning shakli pog`onasimon bo`lib qoladi.

Qovurh`lar ko`p joyidan singanda klinik manzara yomonlashadi , bemor shok holaqtda bo`lishi mumkin. Upka tuqimasi shikastlanganda teri osti emfizemasi hosil bo`ladi – havo teri osti kletchatkasifa chiqadi , bemor qon tupuradi , nafas olish qiyinlashadi akrotsianoz (lab, burun uchi , quloq chig`anog`i barmoqlar uchi ko`karadi) taxikardiya bo`ladi. Plevra bo`shlig`ida qon yig`ilhanda va havo bulganda upkaning nafas olishi eshitlmaydi. Qovurg`alar sinishini tasdiqlash uchun ko`krak qafasini rentgenologik tekshiriladi.

Birinchi tibbiy yordam ko`rsatish.

Singan zonaga 5- 10 ml 2% navokain eritmasi yuboriladi. Ko`p joydan singanda ularning zonasiga 0.5% li navokain eritmasi kiritiladi va shu tomonning uzida vagosimpatik blokada qilinadi. 10 min. utgach ignani chiqarmay turib qo`shimcha ravishda 0.02% li sovkain eritmasi va 0.04 5 dikain e-si yuborish lozim.

Upka yallig`lanishini profilaktika qilish uchun bemor nafas gimnastikasi bilan shug`ullanishi kerak. Qovurg`alar singanda kukrak qafasini bintlash tavsiya etilmaydi.

UMROV suyagining chiqishi

Umrov suyagi akromial va tush uchlarini ng chiqishi farq qilinadi. Boylam apparatining yirtilish darajasiga ko`ra uning tula va qisman chiqishi tafovut qilinadi. Tula chiqishda shu soxadagi boylam apparati batamom yirtiladi , qisman saqlanib qoladi

Klinik manzarasi: umrov suyagi akromial uchidan chiqqanda elka usti soxasida akromial uchining chiqib qolishi sabablari . pog`onasimon deformatsiya kuzda tutiladi. Qisman chiqqanda umrovning akromial uchi unchalik ruy- rost turtib chiqmaydi.

Umrov tush uchi chiqqanda bu sohada umrov suyagining turtib chiqqanligi va gematoma k`orinadi. Diagnoznioydinlashtirish uchun rentgenografiya qilinadi.

Birinchi yordam: elka suyagi uzoqlashtirilfganda va umrovning chiqib turgan uchi bosilganda umrov joyiga tushadi. Umrov suyagiga qalin karton pelot qilinadi va gips bog`lam bilan fiksatsiya qilinadi. umrovning chiqqan uchunu tutib turishning iloji bulmagani operatsiya yo`li bilan davolanadi.

Umrov suyagining sinishi

Bevosita zarb tushganda yoki yozilgan qo`lga, tirsakka , elkaning yuzasiga yiqilganda umrov suyagi sinadi. Katta yoshda kishilarda kundalang, qiyshiq va parchalanib sinish qayd qilinadi Odatda umrov sinishi suyak siniqlarining siljishi bilan utadi.

Suyak siniqlari tomir, nerv tutamini, plevra gumbazi yoki teri shikastlanishi mumkin.

Klinik manzarasi: kuchli og`riq va singan zonada pog`onsimon deformatsiya kuzatiladi. Elka osti zonasi sog`lom tomonga ko`ra qisqaradi. Bemor shikastlangan tomondagi qulini kutarib turadi.

1 yordam ko`rsatishda shikastlangan tomondagi qulga Dezo bog`lami yoki kasinkasi foydalaniladi. Sinishni davolshda shikastlangan zonaga navokain yuboriladi yoki blokada qilinadi. Bemorning elkalarini iloji borihca uzoqlashtirladi va ikkala elka uchi soxasiga 2 ta doka halqa kiygizilib, ularni rezina naycha bilan bog`lanadi ( Delbe metodi) Kerilgan elkalar usga halqalar urnigga sakkizsimon bog`lam quysa ham bo`ladi. Suyak siniqlari 3- 4 haftada bitadi. Suyak siniqlarini joyiga solib bulmasa operatsiya qilinadi.

Operatsiya mohiyati suyak siniqlarini lavsan ip yoki sim bilan shuningdek, umrov suyaginign ikkala uchidan utkazilgan zanglamaydigan pulat kegay bilan biriktirishdan iborat.

Ko`krak qafasini teshib kiradigan ochiq shikastlar.

Ko`krak qafasining chiq shikastlari deganda teri, teri kletchatkasi va muskul qavatini, parietal plevra shikastlanadigan zararlanishlar tushuniladi. Kok`rakning ochiq yaralanishi sovuq qurol yoki uqotar quroldan sodir bo`ladi.

Ko`krak qafasini teshib kiradigan, yaralanishlarda ko`pincha pnevmotoraks - plevra bo`shlig`ida havo yig`ilishi, gemotoraks plevra bo`shlig`ida qon yig`ilishi va gemopnevmotoraks havo va qon yig`ilishi kuzatiladi.