|
REJA: - NAFAS OLISH MЕXANIZMI.
- SUN`IY NAFAS BERISH USULLARI
- O'PKA-YURAK REANIMATSIYASINI MUVAFFAQIYATLI O'TKAZISH
Nafas olish mеxanizmi. - Nafas olish akti tashqi qovurg’aaro muskullar va diafragmaning qisqarishi bilan ta'minlanadi. qovurg’aaro muskullar qovurg’alarni yuqori ko’tarib, o’qi atrofida bir qadar buradi va yon tomonga o’zatadi, to’shni esa oldinga chiqaradi. Shuning natijasida ko’krak bo’shlig’ining hajmi oldingi-orqa va yon tomonlarga qarab kеngayadi. Shu bilan birga diafragma qisqaradi, bu uning 3—4 sm past tushishiga, ko’krak bo’shlig’i hajmining vеrtikal yunalishda kеngayib, dеyarli 1000 ml ga ortishiga olib kеladi (63-rasm). Diafragma past tushganda qorin bo’shlig’i organlarini bosadi, bu oldingi qorin dеvorining do’mbayib chiqishiga sabab bo’ladi. Odam zo’r bеrib chuqur-chuqur nafas olganida qorin bo’shlig’i va ko’krakning ba'zi boshqa muskullari ham qisqaradi.
SUN`IY NAFAS BERISH USULLARI - O' pka-yurak reanimatsiyasi. quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
- nafas yo'llari o'tkazuvchanligini ta'minlash;
- og'izdan-og'izga, og'izdan-burunga sun'iy nafas berish;
- yurakni bilvosita va bevosita massaj qilish yo'li bilan ( -rasm);
- bemor komada bo'lsa koma holatini aniqlash;
- bemorni to'liq yechintirib butun tanasini ko'zdan kechirish, haroratini o'lchash;
- tutqanoqlar yoki qaltirashlar bo'lsa ularni yo'qotish (reanimatsiya o'tkazilayotganda bemor notinch bo'lsa, tutqanoqlar tutib tursa, uni tekshirib ahvolini belgilash va yordam ko'rsatish ancha murakkablashadi);
- qonda glukoza miqdorini aniqlash;
- og'riqsizlantirish (mone'lik bo'lmasa) choralarini ko'rish.
Bulardan tashqari, qon aylanishini defibrilatsiya qilish, yurak bo'shlig'iga dorilar yuborish yo'li bilan ham tiklashga harakat qilinadi. - Bulardan tashqari, qon aylanishini defibrilatsiya qilish, yurak bo'shlig'iga dorilar yuborish yo'li bilan ham tiklashga harakat qilinadi.
- Nafas yo'llarining o'tkazuvchanligini ta'minlash – birinchi navbatda bajariladigan muolaja. Bu ishni to'g'ri va tez bajarilsa, reanimatsiya muvaffaqiyatli o'tkaziladi, aks holda reanimatsiyaning qolgan elementlarini bajarish befoyda.
Koma va narkoz paytlarida yoki behush bo'lgan bemorlarda til orqaga ketib, nafas yo'llarini berkitib qo'yadi. Og'ir jarohatlar natijasida singan tishlar, ezilgan to'qimalar, balg'am va laxta qon, qusuq mahsulotlari ham nafas yo'llarini berkitib qo'yadi. Laringospazm, bronxospazmlar, nafas yo'lining qisilishi va allergiyalarda nafas yo'llari shishib, berkilib qolish hollari sodir bo'ladi. Nafas yo'llarining bunday berkilib qolishiga mexanik berkilish yoki asfiksiya deyiladi. - Koma va narkoz paytlarida yoki behush bo'lgan bemorlarda til orqaga ketib, nafas yo'llarini berkitib qo'yadi. Og'ir jarohatlar natijasida singan tishlar, ezilgan to'qimalar, balg'am va laxta qon, qusuq mahsulotlari ham nafas yo'llarini berkitib qo'yadi. Laringospazm, bronxospazmlar, nafas yo'lining qisilishi va allergiyalarda nafas yo'llari shishib, berkilib qolish hollari sodir bo'ladi. Nafas yo'llarining bunday berkilib qolishiga mexanik berkilish yoki asfiksiya deyiladi.
Mexanik berkilish to'liq va qisman bo'lib, to'liq berkilganda, o'pkaga umuman nafas o'tmaydi, bemor ko'kargan bo'ladi, og'ziga havo yuborilganda ko'krak qafasi ko'tarilmaydi. Qisman berkilganda havo yuborilganda yoki bemor o'zi nafas olsa, qovurg'alar orasi kengayadi, nafas olishda nafas mushaklari qatnashadi, bemorda gipoksiyaklinikasi ko'zga tashlanadi. Birinchi navbatda nafas yo'llarini tozalash uchun bemor tekis va qattiq joyga chalqanchasiga yotqiziladi, qisgan kiyimlari yechiladi va muolaja quyidagicha bajariladi: bemorning bo'yni orqaga maksimal qayiriladi; jag'i oxirigacha ko'tariladi; pastki va yuqorigi jag'i oldinga chiqariladi. Shunda nafas yo'llarida qarshilik kam bo'ladi. - Mexanik berkilish to'liq va qisman bo'lib, to'liq berkilganda, o'pkaga umuman nafas o'tmaydi, bemor ko'kargan bo'ladi, og'ziga havo yuborilganda ko'krak qafasi ko'tarilmaydi. Qisman berkilganda havo yuborilganda yoki bemor o'zi nafas olsa, qovurg'alar orasi kengayadi, nafas olishda nafas mushaklari qatnashadi, bemorda gipoksiyaklinikasi ko'zga tashlanadi. Birinchi navbatda nafas yo'llarini tozalash uchun bemor tekis va qattiq joyga chalqanchasiga yotqiziladi, qisgan kiyimlari yechiladi va muolaja quyidagicha bajariladi: bemorning bo'yni orqaga maksimal qayiriladi; jag'i oxirigacha ko'tariladi; pastki va yuqorigi jag'i oldinga chiqariladi. Shunda nafas yo'llarida qarshilik kam bo'ladi.
Yurakni yopiq usulda uqalash: - Ikkinchi qilinadigan ish nafas yo'llarini yot narsalar – suv va balg'amdan tozalash. Tozalash uchun mexanik usul qo'llaniladi, ya'ni qisqichlarga marli o'rab havo yo'li artiladi. Tovush boylamlarigacha ketib qolgan yot narsalarni olish uchun bemorning epigastrial sohasidan diafragmaga qarab kuch bilan itariladi, shu usul bir necba marta takrorlanadi. Bulardan tashqari, nafas yo'llarini tozalashda elektr so'rgichlardan foydalaniladi. Nafas yo'llarini tozalashda laringoskopiyaning roli katta.
Nafas yo'llari tozalangan, o'tkazuvchanligi ta'minlangan bo'lsa bemor og'ziga havo yuborilganda ko'krak qafasi ko'tarilib tushadi. Shundan keyin ikkinchi bosqich - o'pka-yurak reanimatsiyasining navbatdagi ikkinchi elementiga o'tiladi. - Nafas yo'llari tozalangan, o'tkazuvchanligi ta'minlangan bo'lsa bemor og'ziga havo yuborilganda ko'krak qafasi ko'tarilib tushadi. Shundan keyin ikkinchi bosqich - o'pka-yurak reanimatsiyasining navbatdagi ikkinchi elementiga o'tiladi.
- Og'izni-og'izga qo'yib sun'iy nafas beriladi, ya'ni bemor o'pkasiga ma'lum bosim (700 ml) ostida havo yuboriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
