Reja: L. Bufetlar

14-marzu
BUFETLAR, KULINARIYA DO‘KONLARI
VA BOSHQA CHAKANA SAVDO KORXONALARIDA JARAYONLARNI HISOBGA OLISH

Reja:
l. Bufetlar va kichkina chakana savdo korxonalaridagi jara- yonlarni hujjatlashtirish.

2. Bufetlar va kichkina chakana savdo korxonalarida hisob jarayonlarini tashkil qilish.
BUFETLAR VA KICHKINA CHAKANA SAVDO KORXONALARIDAGI JARAYONLARNI HUJJATLASHTIRISH

Umumiy ovqatlanish korxonalarining talaygina qismi o‘z tarkibida chakana savdoni amalga oshiruvchi bufetlar, do‘konlar, kulinariya va yarimfabrikatlar do‘konlarini birlashtiradi.

Bu chakana savdo korxonalari ishlab chiqarilgan va sotib olingan mahsulotlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri aholiga naqd pulga sotish bilan shug‘ullanadi.
Bufetlar va kichkina chakana savdo korxonalaridagi jarayonni hisobga olishda mo‘ljallangan tovar aylanmasini bajarish, tushumni o‘z vaqtida korxona xazinasiga topshirish, tovar-moddiy boylik- larining saqlanishini ta’minlash kerak.
Pul vositalari va tovar-moddiy boyliklarining saqlanishi uchun javobgarlik sotuvchi yoki bufetchiga yuklatiladi.
Bufetlar, kulinariya do‘konlariga kelib tushadigan tovarlar yukxatlar bilan, ishlab chiqarilgan mahsulotlar esa kundalik tanlov varaqalari bilan rasmiylashtiriladi.
Ta’minotchilar tomonidan yetkazib beriladigan mahsulotlar tovar-transport yukxatlari, schyotlar, boshqa kerakli hujjatlar asosida kelib tushadi.
korxonada ishlab chiqarilgan mahsulotlar bufetlar orqali, bufet uchun tasdiqlangan ustamalarni hisobga olgan holda, sotiladi. Idishlar sotib olingan narxda hisobga kiritiladi. Shisha idishlar tovar singari hisoblanadi, ammo tovar hisobotiga alohida qatorda ko‘rsatiladi.
Sotuvchi o‘zgargan holatlarda mahsulotlar, idishlar va jihoz- lar qoldig‘ini topshirish amalga oshiriladi va maxsus dalolatno- ma tuziladi.
Dalolatnoma uch nusxada tuzilib, birinchi nusxasi tovar hisoboti bilan buxgalteriya bo‘limiga, ikkinchisi boyliklarni qabul qilgan shaxsga, uchinchisi boyliklarni topshirgan shaxsga topshiriladi.
Mahsulotlar uchun hisob-kitob korxona xazinasi orqali yoki to‘g‘ridan to‘g‘ri sotuvchi orqali amalga oshiriladi. Agar iste’molchi mahsulot uchun hisob-kitobni xazina orqali amalga oshirsa, sotilgan mahsulotlar moddiy javobgar shaxsdan xazina-nazorat apparati ko‘rsatkichi bo‘yicha hisobdan chiqariladi. Sotilgan mahsulotlar uchun naqd pul korxona xazinasiga topshiriladi. Topshirilgan mablag‘ evaziga sotuvchi bosh buxgalter va xazinachi tomonidan imzolangan kirim xazina orderi pattasini oladi. Bu pattalar asosida sotilgan mahsulot chiqimga chiqarilib yuboriladi. Harakatdagi savdo shoxobchalariga mahsulot jo‘natish kundalik tanlov varaqalari yoki chiqim yukxatlari asosida amalga oshiriladi.

BUFETLAR VA KICHKINA CHAKANA SAVDO KORXONALARIDA HISOB JARAYONLARINI TASHKIL QILISH

Sotuvchilar ma’lum davr uchun (5 kundan oshmasligi kerak) buxgalteriya bo‘limiga tovar hisobotlarini topshirib turishlari kerak. Har bir hisobotda mahsulot qoldig‘i ko‘rsatiladi. kun boshidagi mahsulot qoldig‘i oldingi hisobotdan yoki yo‘qlama ro‘yxatidan olinadi. Hisobotning kirim qismi yukxatlar va kundalik tanlov varaqalari asosida to‘ldiriladi. Chiqim qismiga esa, mahsulot sotilishi natijasida kiritilgan pul tushumi xazina-nazorat apparatlari ko‘rsatkichlari yoki kirim xazina orderi pattalari asosida kiritiladi. Bundan tashqari omborga qaytarilgan, dalolatnomalar asosida ro‘yxat- dan chiqarilgan mahsulotlar ham ko‘rsatiladi. Joriy kun oxiridagi qoldiq kirim summasi va oldingi qoldiq summasi yig‘indisidan chiqim summasini ayirib tashlash bilan hisoblanadi. Hisobotning orqa

tomonida idishlar harakati hisoboti amalga oshiriladi.
Tovar hisoboti barcha ilova qilingan hujjatlar bilan tekshirish uchun buxgalteriya bo‘limiga topshiriladi. Ushbu hujjatlarning hammasi alohida har bir kun uchun ombor, ishlab chiqarish, xazina hujjatlari bilan solishtiriladi. Agar buxgalterlar tomonidan xatolar aniqlansa, sotuvchi ogohlantiriladi, xatolar sotuvchi qo‘lidagi hisobotda ham o‘zgartiriladi.
Harakatdagi savdo shoxobchalari sotuvchilari tovar hisoboti tuz- maydilar. Har bir mahsulot guruhi sotilgach, u uchun tushum korxona xazinasiga kirim orderi asosida topshiriladi. Shundan so‘ng mahsulotning yangi guruhi olinadi. Ish kuni tugagach mahsulot- larning qolgan qismi omborga qaytarib topshiriladi va bu haqda yukxatlar yoki kundalik tanlov qog‘ozlarida belgi qo‘yiladi. korxona rahbari tomonidan belgilangan kunlarda sotuvchilar yukxatlarni, pul tushumi topshirganlari to‘g‘risidagi pattalarni buxgalteriya bo‘limiga topshiradilar. Bu haqda buxgalteriya bo‘limi ro‘yxatiga imzo qo‘yadilar. Buxgalterlar olingan mahsulotlar, ular uchun kelib tushgan pul tushumi hujjatlarini haqiqiy ko‘rsatkichlar bilan solishtirib tekshiradilar.
Mahsulotlar harakati hisobi umumiy ovqatlanish korxonasi ustamalari bilan hisoblangan narxlarda amalga oshiriladi.
Umumiy ovqatlanish korxonalarining asosiy daromadi yalpi daromad hisoblanadi, u savdo ustamalaridan iborat bo‘ladi. Usta- ma summasi ishlab chiqarilgan mahsulot va sotib olingan mahsu- lotlar narxiga qo‘yiladi. Yalpi daromad hisobotini ta’minlash uchun ko‘pgina korxonalar ustamalarning yagona me’yorini belgilaydi.


Tayangh iboralar:
Bufetlardagi jarayonlar. kichkina chakana savdo tarmog‘idagi jarayonlarda hujjatlarni rasmiylashtirish. Sotuvchining vazifalari.