X. O. Eshchanov kimyo qo’llanma

R= 101,325 kPa*22,4l/273^oK=8.31 kJ/^oK.

P=1 atm=760 mm.sim.u=0,987 Bar=101,3 kPa


Ekvivalentlar qonuni.

Elementning 1 massa qism vodorod, 8 massa qism kislorod bilan birika oladigan yoki shularga almashina oladigan miqdori uning kimyoviy ekvivalenti deb ataladi.

Ekvivalent tushunchasini kimyo fanga U.G.Vallaston kiritgan.

U.G. Vallaston(1766-1828 y)

Elementning ekvivalentini uning nisbiy atom massasini birikmadagi valentligiga bo’linadi.

E- ekvivalent Ar-nisbiy atom massa v- valentlik

Masalan: Suv molekulasidagi kislorodning ekvivalentini topamiz. Suvda kislorod 2 valentli. Uning ekvivalenti esa E(O)=16/2=8 gr-ekv bo’ladi.

Sulfat kislota ta’rkibidagi oltingugurtning ekvivalentini aniqlaymiz. Sulfat kislotadagi oltingugurt 6 valentli bo’lsa, ekvivalent quyidagicha topiladi.

E(S)= 32/6=5,333 gr-ekv

Murakkab moddalarni ekvivalentlarini aniqlash usullari ham mavjud.

1. 
   Oksidlar- E_nO_v v-valentlik n-birikmadagi E-ning atomlar soni
   

Misol: SO₃ ning ekvivalentligini aniqlang. E(SO₃)= 80g/mol /6*1= 13,33 gr-ekv

Al₂O₃ ning ekvivalentini aniqlaymiz.Birikmada 2ta atom alyuminiy bo’lib, uning valentligi 3 ga teng. Demak oksid ekvivalenti E(Al₂O₃)= 102g/mol/2*3=17 gr-ekv bo’ladi.

2) Asoslar – Me(OH)_n n- gidroksidlar soni

Misol: Cu(OH)₂ ning ekvivalentini aniqlaymiz. E(Cu(OH)₂)= 98 / 2= 49 gr-ekv.

3) Kislotalar-H_nKis n- kislotaning negizlilik soni.

Misol: HNO₃ ning ekvivalenti E(HNO₃)=63/1=63 gr-ekv. H₂SO₄ ning ekvivalenti

E(H₂SO₄)= 98/2= 49 gr-ekv bo’ladi.

4) Fosfat kislota bilan o’yuvchi natriy reaksiyaga kirishib Na₂HPO₄ hosil bo’ldi. Reaksiyadagi fosfat kislota ekvivalentini toping.

Yechish: Reaksiyada Na₂HPO₄ hosil bo’lgan bo’lsa, fosfat kislota 2 negizli bo’lib reaksiyaga kirishgan. E(H₃PO₄)= 98/2=49gr-ekv.

4) Tuzlar- Me_n (Kis)_v v- metall valentligi n- tuz ta’rkibidagi metall

atomlar soni.

Misol: E( NaNO₃ )= 85/1=85gr-ekv. E(K₂SO₄)= 174/2=87gr-ekv E( CuSO₄)= 160/2= 80gr-ekv

E(Al₂(SO₄)₃)=342/3*2= 57 gr-ekv.

Ekvivalentlar qonuni quyidagicha ta’riflanadi: Elementlar bir-birlari bilan o’zining ekvivalent- liklariga propartsional miqdorda birikadi. Bu qonuni I.V.Rixter fanga olib kirgan.