Vi-mavzu. Inson resurslarini boshqarishda boshqarish va nazorat

Boshqaruv jarayonlarida muammolarni yechish modellari 
Boshqaruv jarayonida muammoni yechishning ikkita asosiy modeli mavjud: 
Birinchi model nemis sotsiologi Maks Veber kitobida keltirilgan byurokratiya 
modelidir. Bu model barcha qarorlarni qabul qilinishida zaruriy qoidalar 
majmuasiga asoslangan. Bu qoidalar universal xarakterli bo‘lib, biror bir real 
vaziyatga mos kelmaydi. Shuning uchun byurokratiya ommaviy tusga ega emas. 
Kishi o‘z baholashlarida xoslikka, individual xususiyatlarga ahamiyat beradi. 
Byurokratiyaga duch kelganda konkretlashtirilgan qarorga intiladi. Biroq ba’zida 
amaldagi qoida va talablar xususiyatlar hisobga olinmagan qaror variantlarini 
o‘rnatadi. 
Boshqa model - bu qarorlarni personallashtirish modelidir. Uni davolovchi 
vrach misoliga o‘xshatish mumkin. Muayyan kasalga xos bo‘lgan belgilarga asosan 
vrach kasalning ahvolini tahlil qiladi, tashhis qo‘yadi va qaror qabul qiladi. Ikkita 
aynan bir xil kasal mavjud bo‘lmagani uchun ko‘rsatmalar ham har xil bo‘ladi. 
Vrachning bilimi va tajribasiga asoslangan muammolarni hal qilishning umumiy 
metodologiyasi mavjud, xolos. Masalan, xirurgik operatsiya har doim o‘ziga xos 
bo‘ladi.
Boshqaruv butunlay byurokratik qoidalarga bo‘ysina olmaydi. Xuddi shunday 
boshqaruv qarorlari ham byurokratik bo‘lmasligi kerak. Ular menejer 
professionalizmi va uning konkret vaziyatlarini boshqarish mahorati mahsulotidir. 
Qaror turlari 
Byurokratik tizimda boshqaruv qarorlarini qoidalar asoslab beradi. Bunday 
sharoitlarda boshqaruv tizimining quyi darajalaridagi ko‘p qarorlar ancha standart 
va o‘zgarmasdir. Menejer qarorini asoslab beruvchi qoidalar mavjud bo‘lganda, ular 
uning qaror qabul qilish ma’suliyatini pasaytiradi, muammoni tushunish uchun 
izlanuvchi yondashuvni talab qilmaydi. 
Bunday qarorlar ba’zan dasturiy yoki namunaviy (tipovoy) deyiladi. Ular 
ko‘rsatma (instruksiya) bo‘yicha qabul qilinadi, menejer faoliyatida albatta, 
muayyan ulushga ega bo‘ladi. 
Menejer boshqaruv qarorini ishlab chiqishda tashqi va ichki muhit ta’siri 
ostida bo‘ladi. Tashqi muhit - bu haridorlar, raqobatchilar, siyosiy va umumijtimoiy 
sharoitlar. Ichki muhit - firma tashkiliy muhiti, personal, texnologiya. Shuningdek, 
o‘z martabasini o‘stirish imkoniyati, muhim omillarning o‘zaro ta’siri qaror 

---

tanlashni aniqlaydi.