«ветеринария» ихтисослиги бўйича олий ўҚув юртлари учун қЎлланма ички юқумсиз касалликлар фанидан

Белгилари. Нафас тизими аъзоларининг яллиғланиш белгилари пайдо бўлишидан анча олдин парранда оргшанизмининг совқотиш ёки иссиқлаб кетиш белгилари пайдо бўлади. Гипотермия пайтида бефарқлик, ҳолсизлик, қанотларни тушиши ва ҳурпайиши, қалтираш, жўжаларнинг бир жойга тўпланиши каби белгилар кузатилса, иссиқлаб кетиш (гиперемия)да нафаснинг тезлашиши, оғизни очиб нафас олиш, чанқоқлик, қалтираш, тана ҳароратининг кўтарилиши, ринит ва синўситларда зардобли, зардобли-йирингли суюқлик оқиши, ларингит пайтида тамоқнинг шиши ва ҳиқилдоқ шиллиқ қавати гиперемияси кузатилади.
Бронхопневмония ва ҳаво халтачаларининг яллиғланиши (пневмоаэроцистит, аэросакулит) билан касалланган паррандаларда кучли ҳолсизланиш, иштаҳанинг йўқолиши, нафаснинг зўриқиши, хириллаш, бўйинни чўзиб ва оғизни очиб нафас олиш ҳолатлари кузатилади. Тана ҳарорати касалликнинг бошида 1-1,5С га кўтарилиб, кейинчалик тушади ва субнормал ҳолатгача пасаяди.
Ташхиси. Анамнез маълумотлари, характерли клиник белгилари, паталогонатомик ўзгаришлари эътиборга олинади. Нафас тизимининг касалликлари ўлат, юқумли бронхит, ларинготрахеит, микоплазмоз, пастереллиёз ва аспиргиллёз ва касалликларидан фарқланади.
Даволаш. Касаллик сабаблари бартараф этилади ва касал паррандалар учун қулай сақлаш шароитлари яратилади. Витаминлар, сувда эрийдиган антибиотиклар ва сулфаниламидлар гуруҳ усулида аэрозол ҳолида қўлланилади ёки бундай препаратлар сув ва озиқаларга аралаштирилган ҳолда берилади.
Олдини олиш. Паррандалар совуқда ва иссиқда қолишдан сақланади. Уларни сақлашда ҳарорат-намлик режимига қатъий риоя қилинади. Тўшамаларнинг намланиши, елвизаклар товуқхона ҳавосидa заҳарли газлар кoнцентрациясининг ортиб кетишининг олдини олиш чоралари кўрилади.
Ҳазм тизими касаллаклари барча турдаги паррандалар орасида кенг тарқалган бўлиб, юқумсиз касалликлар орасида ўртача 20 фоизни ташкил этади. Инкубация қоидалари, озиқлантириш ва сақлаш қоидаларининг бузилиши оқибатида, мускулли ошқозон ва ичакларнинг яллиғланишлари (кутикулит, диспепсия, гастроэнтерит), ёш жўжалар орасида кенг тарқалган бўлса, нисбатан катта ёшдаги паррандаларда оғиз бўшлиғи ва жиғилдон касалликлари кўпроқ учрайди.
Стоматит. Оғиз бўшлиғи ва тилнинг яллиғланиши бўлиб, қуруқ озиқалар билан боқиш ва сувнинг етишмаслиги, рационнинг асосий қисмини унсимон озиқалар ташкил этиши, озиқани жуда иссиқ ҳолларда бериш каби сабаблар оқибатида келиб чиқади. А-гиповитаминоз, тил ва тумшуқ анамалиялари, рационда кальций, фосфор ва витамин етишмасликлари икқиламчи стоматитларни келтириб чиқаради.
Белгилари. Иштаҳанинг йўқолиши, оғиз шиллиқ пардасининг қизариши, кўтарилиши ва оғриқли бўлиши, озиқани қабўл қилиш ва ютишда қийналиш, оғиздан сўлак оқиши ва ориқлаш кузатилади.