Вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника

6 – маъруза .
Маъруза режаси

1. Содда ёпиқ тармоқларни икки томондан таъминланувчи тармоқлар кўринишига келтириш.

2. Икки томондан таъминланувчи тамоқларда қувват оқимларини исрофни эътиборга олмасдан ҳисоблаш.
3. Икки томондан таъминланувчи тармоқларда қувват оқимларини исрофни эътиборга олиб ҳисоблаш.
4. Икки томндан таъминланувчи тармоқларда кучланишнинг тақсимланишини ҳисоблаш.
Таянч иборалар: очиқ тармоқ; содда ёпиқ тармоқ; мураккаб ёпиқ тармоқ; икки томондан таъминланувчи тармоқ; икки этапли усул; қувват исрофи; кучланиш пасайиши; қучланиш пасайишининг бўйлама ташкил этувчиси; кучланиш пасайишининг кўндаланг ташкил этувчиси; кучланиш исрофи.
(Адабиётлар: 1-4, 6, 12-14).
6.1 Содда ёпиқ электр тармоқларида кучланиш ва қувват
оқимларининг тақсимланиши.
Юқорида очиқ тармоқлар ҳолатларини кўриб ўтган бўлсак, энди ёпиқ электр тармоқлари ҳолатини кўриб чиқамиз. Очиқ электр тармоқларида ҳамма тугунлар фақат битта шаҳобчадан таъминланади. Бундай очиқ тамоқлар шаҳобчаланган ёки шаҳобчаланмаган бўлиши мумкин.
Содда ёпиқ электр тармоқларида иккита шаҳобчадан қувват истеъмол қиладиган тугунлар бор, лекин ундан ортиқ шаҳобчадан қувват истеъмол қиладиган тугунлар йўқ. (5.1,а,б-расм). Содда ёпиқ электр тармоғи фақат битта контурга эга.
Айланма (халқасимон) электр тармоғи содда ёпиқ электр тармоғининг хусусий кўриниши ҳисобланади. (5.1,а-расм). У битта ёпиқ контурдан иборат. Таъминловчи манба сифатида электр станциялардан ёки системадаги электр станциясига уланган нимстанциялар шиналаридан фойдаланилади. 5.1,а-расмдаги ёпиқ электр тармоғини 5.1,б-расмдагидек икки томондан таъминланувчи тармоқ кўринишида тасвирлаш мумкин.

5.1-расм.Содда ёпиқ тармоқлар.

а - учбурчак шаклидаги содда ёпиқ тармоқ; б - икки томондан таъминланувчи тармоқ; в – мураккаб ёпиқ тармоқ.
Ҳақиқатдан ҳам 1-тугунни иккига бўлсак ва бу тугунларни 1 ва 4 деб белгиласак, у ҳолда 5.1,а-расмдаги ёпиқ электр тармоқдан 5.1,б-расмдаги икки томондан таъминланувчи линия ҳосил бўлади.
Мураккаб ёпиқ электр тармоқларида учта ва ундан ортиқ шаҳобчаларни бирлаштирувчи тугунлар мавжуд (5.1,в-расм). Бундай тармоқлар икки ёки ундан ортиқ контурдан иборат бўлади.
Мураккаб электр тармоқларининг афзаллиги шундаки, уларда истеъмолчиларни таъминлашда ишончлилик даражаси катта ва қувват исрофи кам бўлади, камчилиги эса - фойдаланишда мураккаб ва қўшимча линиялар ҳисобига тармоқ қурилиши қимматга тушади. Ёпиқ электр тармоқлар ҳолатини ҳисоблаш очиқ тармоқ ҳолатини ҳисоблашдан қийинроқ бўлади.