Вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника

4.2 Электр узатиш линиясида кучланиш пасайиши ва кучланиш исрофи
4.1,б-расмда ЭУЛ бошланиши ва охиридаги кучланишларнинг вектор диаграммалари келтирилган. Бу диаграмма 3.2,в-расмдаги диаграммага ўхшаш.
Кучланиш пасайиши – электр узатиш линиясининг бошланиши ва охиридаги кучланишлар орасидаги геометрик фарқ, яъни бу кучланишларнинг комплекс қийматлари орасидаги фарқ. Кучланиш пасайиши вектор (комплекс) катталикдир, яъни 4.1,б-расмда
= . (4.15)
Кучланиш пасайишининг бўйлама ташкил этувчиси кучланиш пасайиши векторининг ҳақиқий сонлар ўқидаги ёки вектор ўқидаги проекцияси бўлиб, 4.1,б-расм бўйича у АС га тенг. Кучланиш пасайишининг кўндаланг ташкил этувчиси эса кучланиш пасайиши векторининг мувҳум сонлар ўқидаги проекцияси бўлиб, 4.1,б-расм бўйича у СВ га тенг.
Кучланиш исрофи – электр узатиш линияси бошланиши ва охиридаги кучланишларнинг модуллари орасидаги фарқ, яъни
. (4.16)
4.1,б-расмда тасвирланган вектор диаграмма бўйича кучланиш исрофи қабул қилинган масштабда AD кесма узунлигига тенг. Агар кучланиш пасайишининг кўндаланг ташкил этувчиси кичик бўлса (масалан, кВ бўлган тармоқларда) кучланиш исрофини кучланиш пасайишининг бўйлама ташкил этувчисига тенг деб ҳисоблаш мумкин.
Электр тармоқларининг ҳолатларини ҳисоблаш қувватларда олиб борилади. Шу сабабли кучланиш пасайиши, унинг ташкил этувчилари ва кучланиш исрофи ЭУЛ даги қувват оқимлари орқали ифодаланади.

Синов саволлари
1. ЭУЛнинг ҳолати қандай мақсадларда ҳисобланади?
2. Охирида юклама қуввати ва кучланиши маълум бўлган линиянинг ҳолати қандай ҳисобланади?
3. ЭУЛда кучланиш пасайиши ундаги қувват оқими ва кучланиш орқали қандай ифодаланади?
4. ЭУЛда кучланиш исрофи ундаги қувват оқими ва кучланиш орқали қандай ифодаланади?
5. ЭУЛда қувват исрофи ундаги қувват оқими ва кучланиш орқали қандай ифодаланади?
6. Бошланишида юклама қуввати ва кучланиши маълум бўлган линиянинг ҳолати қандай ҳисобланади?
7. Охирида юклама қуввати ва бошланишида кучланиш маълум бўлган ЭУЛ ҳолати қандай ҳисобланади?
8. Кетма-кет яқинлашиш усулининг маъноси нимадан иборат?
9. Икки этапли усулнинг маъноси нимадан иборат?