Узбекистон республикаси вазирлар maxjcamach Х. Узуридаги «оила» илмий-амалий



Download 7,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet154/200
Sana24.02.2022
Hajmi7,73 Mb.
#205613
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   200
Bog'liq
Оила энциклопедияси. Акрамова Ф.А

ЧАКАЛОВДА УРИН-КУРПА ТАЙЁР- 
ЛАШ - чакалок учун унинг танасига но- 
кулайлик тугдирмайдиган курпа-тушак 
тайёрлаш ва тайёрлашдаги мухим жихат- 
лар мажмуи.
Чакалок, албатта, бешик ёки болалар 
каравотчасига ёткизилади. Пахта, пар, 
момик тушаклар болага зарарли. Бирин-
184
чидан, бола танаси унга ботиб, унинг хали 
котмаган суяклари букчайиб колиши, ик- 
кинчидан, болани иссиклатиб юбориши 
ва узига чанг йигиб, болага таъсир этиши 
мумкин. Чакалокни дастлаб ёстик куй- 
масдан ёткизиш керак (уни кейинрок куй- 
иш мумкин). Шунда унинг умуртка пого- 
наси кийшаймайди. Тушакдан ташкари, 
очик хавода сайр килдириш учун болага
1 та енгил, 1 та жун чойшаб, 1 та пахтали 
курпа, 3-4 та сурп чойшаб, 3-4 та сурп 
жилд зарур. Бола ухлаганда урин-жой ус- 
тини, чойшаблар б-н ураб куйиш мутлако 
нотугри. Бунда у тоза хаво ололмайди. 
Чакалокнинг урин-курпасини тоза тутиш, 
тез-тез ёйиб, шамоллатиш шарт. Тушак 
гилофи яхши ювиладиган газламадан ти- 
килиши, алмаштириб туриш учун 2 та бу­
лиши лозим.
ЧЕТ ЭЛ ФУ1С4РОЛАРИ ВА ФУКАРО- 
ЛИГИ БУЛМАГАН ШАХСЛАР ИШТИ- 
РОКИДАГИ ОИЛА - оилавий муносабат 
субъектлари (эр ёки хотин, ота, она, бола) 
дан бири чет эл фукароси ёки фукаролиги 
булмаган холда вужудга келган хукукий 
муносабатлар.
ЧИЛЛА ДАВРИ - тугурукдан (йулдош 
тушгандан бошлаб) кейинги 6-8 хафта- 
гача булган давр. Тугурукдан кейинги 
дастлабки соатлар (1 суткагача) эса илк 
Ч.д. хисобланади. Бу муддатда куп кон 
кетиш холатлари кузатилади, шу сабабли 
алохида эътибор ва кузатув талаб этилади. 
Халк табобатида Ч.д. 40 кун хисобланиб, 
шундан 20 куни кичик чилла, 20 куни 
катта чилла дейилади. Тугурукдан сунг 
аёл организмининг асл холига кайтиши, 
чакалокнинг она сути б-н озикланишини, 
нормал усишини таъминлаш максадида 
Узбекистонда кузи ёриган аёлга Ч.д. 
учун жами 106 кун (тугурукдан олдин ва 
тугурукдан кейин) декрет таътили белги- 
ланган, кейинчалик бола 2 ёшга киргун- 
ча нафака тулаш, аёлнинг хохишига кура


бола 3 ёшга тулгунича иш жойи сакланган 
холда бепул таътил бериш конунлашти- 
рилган.
Ч.д.да хомиладорлик, тугурук даврида 
аёл организми (аъзо ва тизимларда содир 
булган физиологик узгаришлар холи га 
кайтади (иволюция). Ч.д.нинг 1-2-куни 
бачадон туби киндик рупарасида (ковдан 
12 см юкорида) туради. Ч.д.нинг 10-12 
куни давомида бачадон кискариб, туби 
одатдагича ков суяги ортига утади. Ч.д. 
нинг дастлабки кунлари бачадон огирлиги 
1000 г булса, 8-хафта охиригача камайиб, 
50—60 г га тушади. Бачадон буйнининг 
ички тешиги тугурувдан кейин, ташки 
тешиги 3-хафтада беркилади. Бачадон 
кискараётган даврда шиллик кавати хам 
тикланиб, аста-секин бачадон ички юза- 
сини коплаб боради. Ч.д.нинг 3-хафтасига 
келиб, бачадоннинг эпителий кавати тула 
тикланади. Бу жараён тугаллангунга кадар 
тугурук вактида бачадон ички юзасида х,о- 
сил булган жарохдтлардан Ч.д.га хос аж- 
ралма - лохиялар келиб туради. Ч.д.нинг 
3-4-куни конли, кип-кизил булиб, кейин 
рангсизланади ва камаяди, 5-6 хафтага 
бориб тухтайди. Ч.д.да кин тонуси тикла­
нади, ташки жинсий аъзолар, кин ва ба­
чадон буйнининг яраланган, йиртилган, 
шилинган жарохдглари битади. Бачадон­
нинг чузилган бойламлари секин-аста кал- 
талашиб, бачадон найлари ва тухумдонлар 
одатдаги холига келади.
Ч.д.нинг 2-3-куни сут кузларидан сут 
(тугурукнинг 15-18-кунигача огиз сути, 
кейин одатдаги сут) ажрала бошлайди. 
Нормал утаётган Ч.д.да чиллали аёлнинг 
умумий ах,воли яхши: пульси текис, тула, 
баъзан сийрак (физиологик брадикардия), 
артериал босими ва тана харорати нор­
мал ёки шунга якин (гох,о янги бушанган 
аёл харорати бир оз кухарил иш и хам мум­
кин) булади. Ч.д.да ташки жинсий аъзолар 
ва сут безларини хар куни тозалаб туриш,
асептика, антисептик коидаларга катъий 
риоя килиш зарур. Чунки аёл жинсий йул- 
ларидаги тугурук жарохдтлари, кукрак 
сургичидаги ёриклар оркали организмга 
инфекция кириши ва чилладаги септик ка- 
салликлар ривожланиши мумкин.
Ч.д.да соглом аёлларга тугурукнинг
2-куниданок организмни бакувватлаш , 
бачадон кискаришини тезлаштириш мак- 
садида махсус гимнастика машгулотлари 
комплекси белгиланади. Ч.д.нинг 1-2-куни 
соглом аёлга енгил х,азм буладиган овкат- 
лар (сут, манний буткаси, каймок, кандли 
чой, кофе), 3-кундан бошлаб одатдаги ка- 
лорияли сервитамин овкатлар тавсия кили- 
нади. Ч.д.да аёл аччик, шур, уткир доривор 
ва бадхазм таомлар истеъмол килмаслиги, 
спиртли ичимлик ичмаслиги керак. Нор­
мал кечаётган Ч.д.нинг 4—5-куни туккан 
аёл тугурукхонадан чикарилади. Тана ха­
рорати юкори, шамоллаган, йирингли тери 
касаллиги ва б. инфекцион касаллиги бор 
аёллар тугурукхонанинг махсус булимига 
ёткизилади.
ч и м и л д и к , гушанга - никох туйи куни 
кизнинг уйидаги куёв кирадиган хонага 
ва куёвнинг уйидаги келин тушадиган хо- 
нанинг бир бурчагига ёки уйнинг турига 
тутиладиган махсус ок парда ёки гулли 
чойшаб. Хоразмда «кушана», Капткадарё, 
Сурхондарё, Самарканд, Бухоро вилоятла- 
рида Ч. даставвал (куёв келар кечаси) киз­
нинг отаси уйида тутилиб, унинг оркасига 
келин-куёвни утказадилар. Никох маро- 
симлари утгач, киз куёвникига олиб кели- 
нади. Бу ерда хам Ч. тутилади. Куёв-келин 
биринчи кечани Ч. ортида утказадилар. 
Баъзи жойларда туйнинг эртаси куни Ч. 
олиб куйилади. Айрим жойларда маълум 
муддат («чилласи чиккунча») Ч. тутилган 
холда тураверади. Илгари Ч. (ок ёки гул­
ли мато)дан келин биринчи фарзанд кур- 
ганда ундан чакалокнинг бешигига ёпкич, 
ёстик, курпачалар тикишган.

Download 7,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   200




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish