Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Cognatio servilis
. – Когнат қариндошлик пайдо бўлгунга қадар қуллар 
ўртасидаги оилавий муносабатлар ҳеч қандай аҳамиятга эга бўлмаган. Шу 
даврдан бошлаб римликлар контуберниумлар – қулларнинг оилавий 
иттифоқлари (separatio dura) шаклида бўлган қариндошлик муносабатларини
тан ола бошладилар. 
3-§. Никоҳ 
Никоҳ қадимги даврлардан бошлаб эркак ва аёл ўртасидаги жинсий 
муносабатларни, янги авлодни яратиш жараёнини тартибга солувчи ўрнатма 
сифатида намоён бўлган. Рим ҳуқуқида ҳам никоҳ айнан шундай вазифани 
бажарган. 
Уруғ, консорциум ва paterfamilias бошчилигидаги агнатларнинг 
патриархал оиласи кўпсонли эркак ва аёллардан иборат жамоаларни ташкил 
қилган бўлиб, улар ўзаро қариндошлик муносабатларида бўлгани учун бошқа 
жамоа вакилларига уйланиши ёки турмушга чиқиши мумкин бўлган. Никоҳ 
моногам
, яъни бир эркак фақат бир аёлга уйланиши мумкин бўлган. Доимий 
ва қонуний жиҳатдан расмийлаштирилган никоҳ муносабатлари
justae 
nuptiae (matrimonium justum)
деб аталган. Шундай қилиб, қадимги 
даврлардан никоҳ эркак ва аёлнинг табиий, моногам, умрбод ёки узоқ 
муддатли иттифоқи ҳисобланиб, ҳуқуқий жиҳатдан расмийлаштирилган. 
Никоҳнинг 
бундай 
характери 
Рим 
юристларининг, 
хусусан, 
Модестиннинг никоҳга берган таърифларида ҳам кўринади:
«nuptiae sunt conjunctio maris et feminae et consortium omnis vitae, divini 
et humani juris communicatio» – никоҳ эр билан аёлнинг иттифоқи, бутун 
умрга боғланиши, инсоний ва илоҳий ҳуқуқларнинг бирлашишидир.
Бошқача таъриф: «nuptiae autem sive matrimonium est viri et mulieris 
conjunctio, individuam consuetudinem vitae continens» – никоҳ бу биргаликда 
ҳаёт кечиришга асосланган эр билан хотиннинг иттифоқидир.
Никоҳ қуриш шартлари.
Рим никоҳига киришиш учун бўлажак келин-
куёв бир қатор шартларни бажариши лозим бўлган. Улардан биринчи 
навбатда