~ ишлаб чиқариш муносабатлари ~тижорат муносабатлари

Менежмент –бу:
{
~ ишлаб чиқариш муносабатлари
~тижорат муносабатлари
= бошқарув муносабатлари
~бозор муносабатлари
~нобозор муносабатлари
}

Менежер — бу:

{
~бошқарув аппаратида муайян лавозимни эгаллаган шахс
~уч кишидан кам бўлмаган қўл остида ишловчига эга бўлган рахбар
~ишлаб чиқаришни назорат қилувчи мутахассис
=ишлаб чиқаришни ташкил қилиш ва бошқариш бўйича профессионал билимларга эга бўлган ёлланма бошқарувчи
~тадбиркор шахс
}

Менежер ва тадбиркор ўртасида қандай фарқ бор?:

{
~биринчиси буйруқ беради, иккинчиси бажаради
~биринчиси ёлланма бошқарувчи, иккинчиси унинг фаолиятини назорат қилувчи
=биринчиси ёлланма бошқарувчи, иккинчиси эса мулк эгаси
~улар ўртасида хеч қандай фарқ йўқ
~иккаласи ҳам фақат мулк эгаси
}

Маркетинг, молия, кадрлар, технология, ахборот булар ташкилотнинг:

{
~ бўлимлари
~ ишлаб чиқариши
~ресурслари
=функционал элементлари
~ташқи мухити
}

Классик ёки маъмурий бошқарув мактаби фикрларнинг ривожланиш даври:

{
~1985-1920 йил
=1920-1950 йил
~1930— 1950 йилдан ҳозирги давргача
~1950 —ҳозирги давргача
~1950-1985йил
}

Классик —маъмурий мактабнинг ёркин намоёндаси:

{
~Ф.Тейлор
=Анри Файоль
~Мери Паркер Фоллет
~Абраҳам Маслоу
~Ф.Тейлор ва Абраҳам Маслоу
}

Коммуникация жараёнидаги асосий элементлар:

{
~ахборот жўнатувчи ва канал
~ахборотни қабул қилувчи
~ахборот ва ахборот узатиш воситаеи
=ахборот жўнатувчи, айнан ахборотнинг узи, узатиш канали, ахборотни қабул килувчи
~ахборот жўнатиш ва қабул қилишда воситачи
}

Стратегия — бу:

{
~ батафсил қисқа муддатли режа
~ишчи дастур
=ҳар томонлама деталлашган ташкилот миссиясини амалга оширишни, ҳамда маҳсулотларни таъминлаш йўлларини, воситаларини акс эттирувчи комплекс режа
~ ҳар томонлама бир функционал бўғиннинг вазифалари
~ ишлаб чиқариш дастури
}

Моҳияти бўйича менежмент — бу:

{
=бошқарув фани ва санъатидир
~ресурсларни бошқариш бўйича алоҳида моҳирлик ва маъмурий кўникмадир
~ўзига хос юксак санъат ва маҳоратни талаб қилувчи танловдир
~кишиларга таъсир ўтказиш ва чекланган ресурслардан самарали фойдаланган холда, маълум мақсад йўлида уларни бошқара олиш қобилияти
~ишлаб чиқаришни бошқариш жараёни
}

Бошқаришнинг сир — асрорларини илмий асосда ўрганишда менежмент фани қуйидаги усулларнинг қайси бирини қўллайди:

{
~кузатиш усули
~эксперимент усули
~моделлаштириш усули
~системали ёндошув усули
=кузатиш усули, эксперимент усули, моделлаштириш усули, системали ёндошув усули
}

А. Файолнинг диққат марказида, энг аввало:

{
~«Инсоний муносабатлар» ни шакллантириш фикри туради
=14 тадан иборат бошқариш принциплари туради
~икки принцип, яъни аниқ қўйилган мақсад ва ғоялар, шунингдек оқил ва соғлом фикр ётади
~ёлланма ишчилар мехнатининг унумдорлигини оширишда ғоятда самарадор ва мақбул усулларни излаш туради
~икки принцип, яъни аниқ қўйилган мақсад ва ғоялар, шунингдек оқил ва соғлом фикр ётади ва ёлланма ишчилар меҳнатининг унумдорлигини оширишда ғоятда самарадор ва мақбул усулларни излаш туради
}

Бозор иқтисодиёти шароитида Ўзбекистонда давлат қуйидаги қайси принципларга асосланиб бошқарилади:

{
=демократия принциплари
~иқтисодий муносабатларга устуворлик бериш принципи
~юксак маънавият принципи
~шахсий манфаатларнинг умумий манфаатлардан устунлиги принципи
}

Қуйида қайд қилинган функцияларнинг қайси бири бошқаришнинг маънавий —маърифий функциясига киради:

{
~фойда олишни таъминлаш
~ходимларнинг социал эҳтиёжларини қондириш
~бошқариш аппарати ходимлари ўртасида маъсулиятларни белгилаш
~ходимларда ҳалолликни, адолат туйғусини тарбиялашга хизмат қилиш
=ходимларнинг социал эҳтиёжларини қондириш, ходимларда ҳалолликни, адолат туйғусини тарбиялашга хизмат қилиш
}

Амал қилиш характерига қараб бошқарув қарорлари қуйидаги турларга бўлинади:

{
~вақтинчалик қарорлар
~тезкор (оператив) қарорлар
~мунтазам қарорлар
~вақти — вақти билан қабул қилинадиган қарорлар
=вақтинчалик қарорлар, тезкор (оператив) қарорлар, мунтазам қарорлар, вақти —вақти билан қабул қилинадиган қарорлар
}

Бошқаришнинг иқтисодий усуллари:

{
~бошқариш аппаратининг муайян структурасини тузишга асосланади
~буйруқлар, фармойишлар ва қулланмалар чиқариш, уларнинг бажарилишини назорат қилишга асосланади
~кадрларни тўғри танлашга асосланади
=иқтисодий манфаатлардан фойдаланишга асосланади
~бошқариш аппаратининг муайян структурасини тузишга, кадрларни тўғри танлашга асосланади
}

Стратегик режа — бу:

{
~бозор ҳолатини асосли ўрганиш ва олдиндан баҳолаш билан товарларни ишлаб чиқариш ва сотишни ташкил этиш, ҳамда шу йусинда яхши фойда топишни уюштиришга қаратилган фаолиятдир
~ корхона фаолиятидаги жорий тадбиркорларни маълум тартибга ва қонун — қоидаларга солиб турувчи режалардир
=корхонанинг узоқ муддатга белгиланган ва фаолиятининг асосий йўналишларини белгилаб берувчи режалар
~корхонанинг ташқи бозорларга чиқишини режалаштириш
~товарларни ишлаб чиқариш ва сотишни ташкил этиш, ҳамда шу йўсинда яхши фойда топишни уюштиришга қаратилган фаолиятдир
}

Объектив низоларга:

{
~одатда қарама — қарши томонларнинг кўз олдида тўғридан — тўғри вужудга келадиган низолар киради
~кўпинча фитна, иғво, хийла, найранг, фисқ —фасод шаклида ривожланиш оқибатида вужудга келадиган низолар киради
~одатда табиати бўйича ҳиссиётга берилиши, қизиқконлик оқибатида юзага келадиган низолар киради
=корхонанинг ривожланиш жараёнида юзага чиқадиган реал камчиликлар ва муаммолар билан боғлиқ низолар киради
~инсонларнинг характерлари тўғри келмаслиги оқибатида юзага келадиган низолар киради
}

Менежментнинг учта бошқарув поғонаси:

{
~иқтисодий, молиявий, техник
~техник, бошқарув, институционал
=олий, ўрта, қуйи
~горизонтал, вертикал, тармоқли
~техник, ҳудудий, институционал
}

Менежмент илмий ёндошувлари деганда қўйидагилар тушунилади:

{
~хусусий умумий
~марказлашган, миқдорий, узлуксиз
~демократик, ижтимоий
=тизимли, жараёнли, вазиятли
~комплексли
}

Инсоний муносабатлар ёки хулқ — атвор мактаби фикрларининг ривожланиш даври:

{
~1885-1920 йил
~1920- 1950 йил
=1930— 1950 йилдан ҳозирги давргача
~1950 —ҳозирги давргача
~1950-1985 йил
}

Бошқарув жараёнининг асосий функциялари:

{
~сотиб олиш, ишлаб чиқариш, сотиш
=режалаштириш, ташкил қилиш, мотивация ва назорат қилиш
~режалаштириш, буйруқ бериш, назорат қйлиш
~юқоридан пастга қарорларни, пастдан юқорига уларни бажарилишини кузатиш
~қарорларни қабул қилиш
}

Таъминотчилар, истеъмолчилар, рақобатчилар қуйидагиларнинг элементларидир:

{
~ички мухитнинг
=ташқи мухитнинг
~халқаро мухитнинг
~ижтимоий — маданий мухитнинг
~халқаро ва ижтимоий — маданий мухитнинг
}

Коммуникация босқичлари қўйидагилардир:

{
~ахборот жўнатувчи, айнан ахборотнинг ўзи, узатиш канали, ахборотни қабул килувчи
~ғояни ёки ахборотни пайдо бўлиши ва узатилиши
~ахборотни узатиш ва қабул қилиш
=ғоя ёки ахборотни пайдо бўлиши, ахборотни кодга солиш ва узатиш каналини танлаш, ахборотни айнан узатиш, кодлаштирилган ахборотни асл ҳолига келтириш (декодирование)
~ахборотни қабул қилиш
}

Ташкил қилиш функциясининг асосий мақсади —бу:

{
~ташкилот структурасини танлаш
~ташкилот структурасини такомиллаштириш
=бошқарув объекти ичида бошқарувчи ва бошқарилувчи жараёнларни тартибли амалга оширишни таъминлаш
~ташкилотнинг мақсадларини белгилаш
~ташкилот бошқарув тизимини такомиллаштириш
}

Ф. Тейлорнинг диққат марказида, энг аввало:

{
~икки принцип, яъни аниқ қўйилган мақсад ва ғоялар, шунингдек оқил ва соғлом фикр туради
=ёлланма ишчилар мехнатининг унумдорлигини оширишда ғоятда самарадор ва мақбул усулларни излаш туради
~14 тадан иборат бошқариш принциплари туради
~«инсоний муносабатлар», «бирдамлик рухи», «муштараклик туйғусюши шакллантириш фикри туради
~бошқарувчилар меҳнатини самарали ташкил этишнинг мақбул усулларни излаш туради
}

«Инсоний муносабатлар» мактаби:

{
~меҳнатни технократик бошқарилишига асос солган мактабдир
~«Тейлоризм»ни қўллаб қувватловчи мактабдир
=ишчи — бу фикрсиз робот эмас деган ғояни илгари сурган мактабдир
~«Тейлоризм» га қарши турувчи мактабдир
Е) бошқарув жараёнига барча фанларнинг ютуқларини жорий қилишга қаратилган мактабдир
}

Бошқарув қарорларига қўйиладиган талаблар:

{
~илмий асосланган бўлиши
~бир — бири билан алоқадорлиги
~тезкор бўлиши
~самарали бўлиши
=илмий асосланган бўлиши, бир —бири билан алоқадорлиги, тезкор бўлиши, самарали бўлиши
}

Қуйидаги усуллардан қай бири ходимларга таъсир этиш бўйича энг унумли саналади:

{
~мажбурлаш
~тақдирлаш
=ишонтириш
~жазолаш
}

Бошқарув функцияси деганда:

{
=у ёки бу объектни бошқаришга оид аниқ вазифаларни ҳал этишга қаратилган фаолият тушунилади
~корхонанинг моддий — техника базасини яратишга қаратилган фаолият тушунилади
~ходимларни корхонанинг режасини бажаришга сафарбар қилишга қаратилган фаолият тушунилади
~қарор қабул қилиш билан боғлиқ фаолият тушунилади
~раҳбарларнинг буйруқ бериш билан боғлиқ фаолият тушунилади
}

Бошқариш структураси деганда:

{
=бошқариш мақсадларини амалга оширувчи ва функцияларини бажарувчи, бир — бири билан боғланган турли бошқарув органлари ва буғинларининг мажмуаси тушунилади
~бошқарув органлари тизимида қуйи органларнинг юқори органларга буйсуниши
ва улар ўртасидаги ўзаро алоқа тушунилади
~корхона ишлаб чиқариш бўлинмалари йиғиндиси, уларнинг таркиби ва ўзаро алоқа шакллари тушунилади
~бошқарув вазифаларини амалга ошириш учун берилган ваколатлар тушунилади
}

Стратегик қарор:

{
~бир хил муаммога дахлдор бўлиб, барча буғинлар учун бирдек амал қилади
~тор доирадаги муаммога таълуқли бўлиб, корхонанинг муайян бир бўлими ёки бир гурух ходимлар юзасидан қабул қилинади
=юқори бошқарув органлари томонидан туб ва истиқболли дастурларни ишлаб чиқиш мақсадларида қабул қилинади
~корхонанинг жорий, тезкор режаларини тузиш мақсадида қабул қилинади
}

Қуйида қайд қилинган эҳтиёжларнинг қайси бири бирламчи эҳтиёжларга киради:

{
=физиологик эҳтиёжлар
~социал эҳтиёжлар
~маърифатга бўлган эҳтиёжлар
~маънавиятга бўлган эҳтиёжлар
~ўзликни англашга бўлган эҳтиёжлар
}

Коммуникация — бу:

{
~кишилар ўртасида ўзаро товарлар алмашувидир
~маълумот ва хабарларни тўплашдир
~давлат назорати ва бошқаруви остидаги объектдир
=икки ва ундан ортиқ одамлар ўртасидаги ахборот алмашиш жараёни
~маълумот ва хабарларни тўплаш ва сақлашдир
}

Бошқарув самарадорлиги деганда:

{
~ялпи ички маҳсулот тушунилади
~сарфланган ҳаражатнинг эришилган самарага бўлган нисбати тушунилади
=эришилган самаранинг сарфланган харажатга бўлган нисбати тушунилади
~ялпи инвестиция тушунилади
~ялпи ички маҳсулот, сарфланган харажатнинг эришилган самарага бўлган нисбати тушунилади
}

Илмий бошқарув мактаби фикрларининг ривожланиши даври:

{
~1920-1950 йил
~1930-— 1950 йилдан ҳозирги давргача
=1885-1920 йил
~1950 йилдан ҳозирги давргача
~1950-1985 йил
}

Режалаштириш — бу:

{
~бу ҳар бир функционал буғиннинг жойини белгилаш
~ташкилотни бошқарув структурасини тузиш
~кишиларни иш фаолиятга қизиқтириш
=раҳбарият ҳаракатларининг ягона йўналишини, ташкилот ва аъзоларининг умумий мақсаддарга эришиш йўлидан ҳаракат бирлигини таъминлаш воситаси
~ташкилот фаолиятини назорат қилиш воситаси
}

Бошқарув усуллари:

{
~фаолият йўналиш
=кишиларга таъсир этишнинг умумий воситалари ва йўллари
~раҳбарни шахсий субъектив жиҳатларининг қўлланиши
~ташкилотнинг функционал бўғинларининг вазифаларини бажарилиши
~ҳулқ —атвор меъёрлари
}

Қарор қабул қилиш —бу:

{
~розилик бериш
=имкониятлардан бирини танлаш
~муаммоларни ўрганиш
~эришилган натижаларга баҳо бериш
~муаммоларни ўрганиш ва эришилган натижаларга баҳо бериш
}

Ташқи коммуникация деганда:

{
~рахбар атрофидаги шов — шувлар тушунилади
=ташкилот билан ташқи мухит ўртасидаги ахборот алмашуви тушунилади
~корхона ичидаги бўлимлар ўртасидаги ахборот алмашуви тушунилади
~раҳбар ва бўйсунувчи ўртасидаги коммуникация тушунилади
}

Функционал структура:

{
~барча қўйи рахбарлар ва ишлаб чиқариш ячейкаларини корхона рахбарига бўйсиндириш орқали ташкил етилади
=хар бир бошқарув бўғинига муайян функтсияларни бириктириб қўйиш орқали ташкил етилади
~хар бир чизиқли рахбар қошида ихтисослашган хизматлар, маслахатчилар кенгаши, яъни штаблар тузиш орқали ташкил етилади
~а+б.
}

Маркетингнинг асосий мақсади нима?:

{
~корхонани юқори фойда билан таминлаш
=харидорни талаб ва эхтиёжларини қондириш
~ишлаб чиқаришни тартибга солиш
~хамма жавоблар тўғри.
}

Рекламанинг мақсади нима?:

{
~сотишни тезлаштириш
~юқори бахо билан сотиш учун шароит яратиш
~сотишдан юқори фойда олиш
=маҳсулот тўғрисида харидорни хабардор қилиш .
}

Бозор конюктураси нима?

{
=талаб ва таклиф ўртасидаги муносабат
~бахонинг даражаси
~товарнинг харажати
~захирадаги товарлар.
}

Автократик рахбарлар бўйсинувчиларнинг:

{
~ташаббускорлигига тўла-тўкис таянади
=ташаббускорлигига йўл қўймайди
~ташаббускорлигини рағбатлантиради ва ундан фойдаланади
~фаоллигига рағбатлантиради.
}

Раҳбарликнинг авторитар услубида бошкарувчи

{
=хамма муаммоларни узи хал килади
~биркарорга келишга олдин кул остидагилар билан маслахатлашади
~ юкоридан топширикларни кутади
~хамма жавобгарликни узидан сокит килади
~юкоридан топширикларни кутади, хамма жавобгарликни узидан сокит килади
}

Раҳбарликнинг демократик услубида бошкарувчи

{
~хамма муаммоларни узи хал килади
=биркарорга келишга олдин кул остидагилар билан маслахатлашади
~ юкоридан топширикларни кутади
~хамма жавобгарликни узидан сокит килади
~юкоридан топширикларни кутади, хамма жавобгарликни узидан сокит килади
}

Раҳбарликнинг либерал услубида бошкарувчи

{
~хамма муаммоларни узи хал килади
~биркарорга келишдан олдин кул остидагилар билан маслахатлашади
~юкоридан топширикларни кутади
~хамма жавобгарликни узидан сокит килади
=юкоридан топширикларни кутади, хамма жавобгарликни узидан сокит килади
}

Технология – бу:

{
~техника, асосий ишлаб чикариш воситалари йигиндиси;
=хом-ашё, материаллар ва ахборотни кайта ишлаш усуллари йигиндиси;
~сифатли ва арзон тайёр махсулотлар ишлаб чикаришда кулланиладиган мехнат предметлари ва воситалари йигиндиси;
~барча жавоб тугри.
}

Бошкаришнинг ташкилий-маъмурий усули нималарга асосланади.

{
=Якка бошчилик муносабатлари, интизом ва маъсулиятга
~Ташкилий тузилишга
~Маъмурий худудларнинг пайдо бўлишига
~Бошкарув вазифалари ва технологияларини мукаммаллашувига
~Иктисодий самарадорликка
}

Ташкилотнинг ташки мухити элементларини кўрсатинг.

{
~Ташкилий бўлинмалар
~Мехнатни ташкил этиш ва иш хаки боълими
=Истеъмолчилар, ракобатчилар, давлат, мол етказиб берувчилар ва бошкалар
~Талаб ва таклиф
~Режалаштириш ва хисоб китоб бўлими.
}

Бошкариш таълимотидаги асосий мактаблар.

{
=Илмий, мумтоз, "Инсоний муносабатлар мактаби", микдорий тизимли менежмент
~Мумтоз, илмий, чизикли, функционал
~Аралаш, чизикли, функционал
~Инновацион, демократик, либерал, автократик
~Демократик, либерал, автократик
}

Ахборот алмашинувининг самарадорлигига таъсир қиладиган мухим омил.

{
=Тескари алоқанинг мавжудлиги
~Бир томонлама алока
~Ахборотнинг камлиги
~Оддий ахборот тизими
~Мураккаб ахборот тизими
}

Бошқарувнинг умумдавлат органлари қуйидагилардан иборат.

{
~Олий Мажлис, консернлар, жамоат бирлашмалари
~Суд органлари, Вилоят хокимияти, туман хокимлиги
=конун чикарувчи орган, ижро этувчи орган, суд органлари
~Вилоятлар халк депутатлари кенгаши, туман, шахар халк депутатлари кенгаши
депутатлари кенгашлари
~Хоким, вакиллик органлари, ижроия органлари
}

Бошкарув жараёнида қўлланиладиган усуллар.

{
= Маъмурий, иктисодий, ижтимоий -рухий усуллар
~Муаммони қўйиш, муаммони ечиш, қарорни танлаш, қарорларнинг бажарилишини таъминлаш
~Иктисодиётни диверсификасиялаш, бошкарувга ёрдам бериш, корхонага имтиёзлар бериш
~Хукукий, маъмурий, техникавий усуллар
~Режалаштириш, ташкил этиш, назорат, мотивация
}

Бошқаришнинг хуқуқий воситалари қуйидагилардан иборат:

{
=Ижтимоий-иктисодий муносабатларга юридик, қонуний таъсир ўтказиш жараёнида қўлланиладиган хуқуқий меъёрлар мажмуи
~Иктисодий усуллардан ва манфаатлардан қонуний фойдаланиш
~Кредит ва фоиз ставкаси, солиқлар, бож тўловлари
~Экспорт ва импортни мувозанатлаштириш, инновацияни йўлга қўйиш, иктисодиёт таркибини ўзгартириш
~Корхонада соғлом рухий мухитни яратиш, маънавий вазиятга таъсир кўрсатиш
}

Бошкарув поғонасига кўра менежерлар тоифаси:

{
~Рахбар-дипломат, рахбар-мураббий, рахбар-инноватор
~Ишчанлик ва шахсий сифатлари бўйича, билими кўникма ва махорати бўйича рахбар.
~Автократик. Демократик ва либерал рахбарлар.
~Сангвиниклар, флегматиклар, холериклар ва меланхоликлар
=Юкори поғонадаги, ўрта поғонадаги ва куйи поғонадаги менежерлар
}

Бошкарув қарорларига қўйиладиган талаблар.

{
~Манфаатдорлик, самарадорлик, кўтаринкилик
=Илмий асосланганлик, алокадорлик, аник ва тўғрилик, қисқалик, тезкорлик
~Самаралилик, оперативлик, яккабошчилик, муқобиллик, мукаммалллик
~Аник максад, мустакиллик, ижобий натижа, мукаммаллик
~Эхтиёжларни кондириш, жавобгарлик, маъмурият сиёсатини акс эттириш
}

Бошкаришнинг ташкилий структуралари турлари:

{
=Чизикли, функционал, чизикли функционал, лойиҳали, дивизионал, матрицали
~Бош штаб, чизикли, чизикли штабли, дастурли максадли, чизикли функционал
~Чизиксиз, функционал, дастурли максадли
~Функционал, дастурли максадли, чизиксиз функционал, бош штаб
~Чизикли, функционал, бош штаб, дастурли максадли.
}

Ташкилотларда меҳнат тақсимоти турлари:

{
=Горизонтал ва вертикал
~Чизиқли ва функционал
~Оддий ва мураккаб
~Моддий ва номоддий
~Техник ва иқтисодий
}