Ҳуқуқ кафедраси

9 .4.1-Чизма

Ислом динининг асоси бўлган Қуръондан кейинги манба – Ҳадис буюк боболаримиз томонидан тўпланган. Улар ислом дини ривожига улкан ҳисса қўшган.

Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.) номларидан 14 мингга яқин ҳадис тўқилган. Шу боис улар қайта-қайта текширилиб олимларимизнинг бетиним меҳнати натижасида асл ҳолига келтирилган. Ҳадис илмининг ривожида олтин давр ҳисобланган ҳижрий учинчи (милодий IX-XII аср) аср катта босқич бўлди.
Исломни назарий жиҳатдан ривожлантиришда Марказий Осиёда: Имом ал-Бухорий, ал-Мотурудий, ал-Марғиноний, Аҳмад Яссавий, Нажмиддин Кубро каби мутафаккирларни ислом олами, дунё таниди.
Ватанимизда бутун ислом дунёсида энг нуфузли манбалар деб тан олинган 6 та ишончли ҳадислар тўпламининг муаллифлари яшаб ижод қилганлар:

1. 
   Муҳаммад ибн Исмоил ал-Бухорий (810-870).
   
2. 
   Имом Муслим ибн ал Ҳажжоги (819-875).
   
3. 
   Абу Исо Муҳаммад ибн Исо ат-Термизий (824-892).
   
4. 
   Имом Абу Довуд Сулаймон Сижистоний (817-880).
   
5. 
   Имом Аҳмад ан-Насоий (830-915).
   
6. 
   Имом Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Язиб ибн Можжа (824-886) каби.
   

Ушбу муҳаддисларнинг ҳар бири Ҳадис илмининг ривожига салмоқли ҳисса қўшган беназир олимлардан ҳисобланиб, уларнинг табаррук номлари абадул-абад яшайди.

Х асрда самарқандлик мутафаккир, “Имом ал-Ҳуда” (Ҳидоят-йўлининг имоми) деб шуҳрат қозонган Абу Мансур Мотурудий томонидан асос солинган мотуридия таълимоти бутун ислом оламида кенг тарқалган.
Шавкат Мирзиёев,
2017, 1-жилд, 29-бет, 2017.

Абу Мансур Мотурудий (870-944). Имом Бухорий вафотидан сўнг унинг нурли қаламини Имом Мотурудий олиб, ул зотнинг хайрли ишларини давом эттирди. Ислом оламида “Мусулмонларнинг эътиқодини тузатувчи” деган юксак шарафга сазовор бўлган. Ул зот асос солган мотурудия мактаби Шарқ мамлакатларида бундай катта шуҳрат топишининг сабаби шундаки, унда илгари сурилган ғоялар ислом динининг асосини тўғрилик, эзгулик ва инсонийликдан иборат деб биладиган жамики мўмин-мусулмонларнинг қараш ва интилишлари билан ҳамоҳанг эди.
1
Мотуридия таълимоти илм эгаллаш жараёнида бағрикенглик ғояси асосида инсон ақл-заковатининг ўрни ва аҳамиятига юксак эътибор қаратди. Бу ўз навбатида ушбу таълимотнинг кенг оммалашувида муҳим ўрин тутган. Бундай ғояларга бугунги кунда ҳам инсоният катта эҳтиёж сезмоқда.