Ulugbek Sultonov 4-kurs 405 – guruh Amaliy ish Tilni grammatik qonuniyatlarini o’zlashtirish

Ulugbek Sultonov 4-kurs 405 
– guruh 
Amaliy ish
Hayotining ikkinchi xaftasiga kelib, bolaning ovozga quloq 
solayotganini kuzatish mumkinki, bu eshituv analizatorining 
funksional jihatdan yetarlicha yetukligi hamda markaziy nerv tizimida 
eshituv dominantasi paydo bоŘla olishini kоŘrsatadi. Hayotining 2- 
oyiga kelib bola sifat jihatdan har xil tovushlarni ajrata boshlaydi. 3-
oydan boshlab ovoz kelgan tomonga qarash odati paydo bоŘladi, bola 
3-4 oylik bоŘlib qolganda tovushlarning tonini ajrata boshlaydi. 1 
И.П.Павлов. тœла асарлар тœплами, III том, 2-китоб. ŔМ., 1951. 
335-бет. 2 Œша асар, 345-бет. REJA: 1. Tugřma bilimlar nazariyasi 
(N.Xomskiy, D.Maknil, D.Slobin). 2. Tilni ořzlashtirishning kognitiv 
nazariyasi. 3. J.Piajening bolaning semiotik rivojlanish gipotezasi. 4. 
Tilni ořzlashtirish asoslarini ijtimoiy-prognostik yořnalishda ořrganish 
(Dj.Bruner, M. Xelllidey). 5. L.S. Vigotskiyning Ŗnutq - til belgilari 
vositasida rivojlanuvchi ořziga xos faoliyat sifatidaŗ konsepsiyasi. 6. 
Inson xulq-atvorini belgili regulasiyasi (A.R. Luriya). 7. 3-
MAřRUZA Tilni grammatik qonuniyatlarini ořzlashtirish Bolalarda 
nutqning eshitish bоŘsagŘasi yosh ulgŘaygan sari оŘzgarib boradi, 6,5-
9,5 yashar bolalarda nutqni eshitish bоŘsagŘasi katta yoshli 
bolalardagiga qaraganda yuqori bоŘladi. Nutqning rivojlanib borishida 
bolalarning kattalar bilan aloqa bogŘlab, suhbatlashishi katta 
ahamiyatga ega. Bu esa bolaning eshitib eslab qolish qobiliyati va 
lugŘat boyligini boyib borishiga yordam beradi. Shunday qilib, bola 
оŘzining artikulyatsion apparat faoliyatini eshituv analizatoridan 
kelayotgan signallarga bоŘysundirish malakasini egallab boradi. 
Eshituv yordamida bola atrofdagilarning nutqini idrok etadi, unga 
taqlid qiladi va оŘz talaffuzini nazorat qiladi. L.V.Neyman va 
V.I.Beltyukovlarning olib borgan tekshirishlarining kоŘrsatishicha, 
eshituvning oz pasayishida ham (20-25 Dbdan kоŘp bоŘlmagan) ayrim 
tovushlarni idrok qilishda qiyinchiliklar yuzaga keladi. Eshitishning 
bunday pasayishi nutq rivojlangunga qadar yoki eng ilk rivojlanish 
davrida yuzaga kelsa, odatda nutqning umumiy rivojlanmaganligiga 
olib keladi. Tovushlar talaffuzida buzilishlar bоŘlar ekan, lugŘat 
boyligi va grammatik tuzim ham yetarli darajada rivojlanmaydi. 
TugŘma kar tugŘilgan bolalarda atrofdagilar nutqiga taqlid qilish 
rivojlanmaydi. Gugulash ularda normal eshitishga ega bоŘlgan 

---