Ulugbek Sultonov 4-kurs 405 – guruh Amaliy ish Tilni grammatik qonuniyatlarini o’zlashtirish

Ulugbek Sultonov 4-kurs 405 
– guruh 
Amaliy ish
ichiga olgan bоŘgŘin strukturasi ruscha sоŘzlarning bоŘgŘin 
strukturasidan juda farq qiladi va bu holat, chugŘurlash atrofdagilar 
nutqining bevosita taqlid mevasi emasligiga asos bоŘladi. Atrofdagilar 
nutqiga taqlid qilish uchun bolada budavrda sensor va motor 
markazlar hali tоŘla yetilmagan bоŘladi. Bola hayotining birinchi 
yilining oxiriga kelib, unda nutqiy aloqada bоŘlish extiyoji оŘsib 
boradi. U bir nimani olishni, sоŘrashni, aytishni xohlaydi. Bu extiyoj 
bolaning butun faoliyatida ishtirok etadi va unda aktiv nutqning paydo 
bоŘlishini belgilab beradi. Bir yoshning oxiridan boshlab bolada aktiv 
nutq rivojlana boshlaydi, birinchi sоŘzlar paydo bоŘladi. Ammo bu 
sоŘzlar kоŘpincha faqat bolaga, uning yaqinlariga tushunarli bоŘladi. 
Ikkinchi davr-bogŘchagacha bоŘlgan davr (bir yoshdan 3 yoshgacha) 
Bolada birinchi sоŘzlar paydo bоŘlgandan sоŘng, tayyorlov davri 
tugab, aktiv nutqni egallash davri boshlanadi. Bu vaqtda bola 
atrofdagilar artikulyatsiyasiga eřtibor beradi. U gapirayotganlar 
orqasidan sоŘzlarni kоŘp marotaba takrorlaydi va оŘzi ham sоŘzlarni 
talaffuz qiladi. Talaffuz vaqtida bola bařzi tovushlarni notоŘgŘri talqin 
etadi, оŘrnini almashtiradi yoki оŘz nutqida qоŘllamaydi. Bu vaqtda 
bola bir sоŘz yoki tovushlar birikmasi bilan predmetni ham, iltimosni 
ham, his-tuygŘuni ham ifodalashi mumkin. Bola hayotining 2-3 yiliga 
kelib, uning lugŘat boyligi sezilarli darajada boyib boradi. Shuni 
tařkidlash kerakki, kоŘpgina xilma-xil tadqi-qotchilar bola lugŘat 
boyligining оŘsib borishida turli raqamli mařlumotlarni kоŘrsatadilar. 
Eng keng tarqalgan mařlumotga kоŘra, bolalarning lugŘat boyligini 
bogŘchagacha bоŘlgan davrda оŘsishi qоŘyidagi raqamlarni kоŘrsatadi: 
1 yosh-u 6 oydaŕ10 - 15 ta suz, 2-yilning oxiriga kelib ŕ 300 ta suz, 
3 yoshga borganda- 1000 ta suz. Bola hayotining 3-yiliga kelib, 
nutqning grammatik to-moni shakllana boshlaydi. Avval bola оŘz 
xohish va iltimoslarini bir sоŘz bilan ifodalaydi. Keyinchalik 1ŕ2 ta 
suzdan iborat sodda jumlalar paydo bula boshlaydi. Uchinchi davrŕ
maktabgacha bulgan davr (3 yoshdan 6 yoshgacha). Maktabgacha 
bоŘlgan davrda bolalar birinchi navbatda artikulyatsion jixatdan oson 
talaffuz etiladigan: lab-lab, lab-til undoshlari - p, 6, m, f, ye va 
boshqalarni оŘrganadilar. Artikulyatsion jihatdan talaffuz etish kiyin 
bulgan: shivirlovchi, sirgŘaluvchi (s, z, sh, j, ch) va sonor (r, l), til 

---