Ularning tasnifi

1. G'anim kelsa, xonumoni kul bo'lur, o'z yurtida pachaqlash ma'qul bo'lur. (G'.G'ulom)
2. Boshimda o'ynar qamchilar, qon ko'zlarimdan tomchilar, Bir benavo gul yanchilar, ozodkorim kelmasa. (K.Yashin) 3. Qo'shnilaring ko'nsa, hammalaring yerlaringni qo'shib yaxlit qilinglar, bir kunda haydatib beraman. (A.Qahhor) 4. Bu gap kutilmagan bo'lsa ham, Mirhamidxo'janing yoshiga munosib ravishda tarang va tiniq qizil yuzi oqarishdi, oq oralagan cho'qqi soqoli xiyol titradi. (A.Qahhor)
Matnni o'qing. Murakkab qo'shma gaplarni topib, tarkibida qanday qo'shma gaplar mavjudligini aniqlang.
1. Butun dunyoga ma'lumki, siz ham shuni unutmangki, Orolni saqlab qolish hammamizning burchimiz. (J. Yusupov) 2. Kimki tez-tez dalalarga chiqib tursa, bahri-dili ochiladi, tanasiga quvvat yuguradi. (Oybek) 3. Kimdir mendan zulm emas, mehr topa olsa, bu - mening eng katta yutug'imdir, insonlarga tekkan eng katta foydamdir. (Q. Ergasheva) 4. Chindan ham odam yurakdan yayrab kulsa, sog'lig'i yaxshilanadi, yengil tortadi, ruhi tetiklashadi, ishtahasi ochiladi, umri uzayadi. (G'.G'ulom)

Murakkab qo'shma gap tarkibidagi sodda gaplarni va ularni o'zaro bog'lovchi vositalarni aniqlang.

1. Shu narsa ayonki, hamma shu narsani yaxshi biladiki, odobsiz kishilar hech qachon e'tibor qozonmaydi. 2. Kimki ota-onasini hurmat qilsa, u boshqalardan izzat topadi, el orasida yaxshi deb nom qozonadi. 3. Shirinsuxanlik shunday boylikki, u senga obro' keltiradi, u orqali bitmagan ishlaring bitadi, do'stlaring ko'payadi. 4. Kimki umid bilan daraxt o'tqazsa, bir kuni kelib bu daraxt shig'il meva beradi, uni ekkan egasiga olqish-u rahmatlar yog'diradi. 5. Kimning qalbi pok bo'lsa, uning ishlari o'z-o'zidan yurishib ketaveradi, hamma unga madadkor bo'ladi.

ARALASH MURAKKAB QO'SHMA GAPLAR

1-topshiriq. Berilgan gap qismlarini aniqlang.

1. Shuni unutmangki, siz kelajagimizsiz va butun umidimiz sizlardan. (Gazetadan) 1. Quvishga quvdim-u, hali ham ichim achiydi, bola bechora nima gunoh qilibdi.

2-topshiriq. Gaplarning o'zaro qanday vositalar yordamida bog'lanayotganini ayting va qanday tinish belgisi qo'llanishini izohlang.