Udk ­­ Qol jazba huqıqında

Bıltırǵıdan sózin bulturgidan dep, ilajı bolǵansha ózgertpey jazıwǵa, Berdaq tilin saqlap qalıwǵa háreket qılǵan. Bul nárseni biz Mirtemirdiń Berdaqqa, onıń jazǵan hár bir sózine, qosıqtaǵı poetikalıq kórkemlikke degen sheksiz húrmeti dep túsinsek boladı. Kórkem awdarmada bir tilden ekinshi tildiń sinonimin óz ornına tawıp qoyıw baslı talap etiletuǵın qaǵıydalardıń biri esaplanadı. Bul júzikke qas qondırǵan tuwrı keliwi, oqıwshını shalǵıtpawı lazım. Originaldan mazmunı, mánisi boyınsha hesh qanday ózgeris penen ajıralmawı kerek. Sonda ǵana haqıyqıy kórkem awdarma jaratıladı.⁷⁴Biz Mirtemirdi kórkem awdarmanıń haqıyqıy shebrleriniń biri, dep bahalay alamız. Mısal ushın ol Berdaqtıń:

Anaw júrgen Pirim sholaq,

Etip júr ol jalaq – julaq,
Salıq dese tayyar sol-aq,
Bizler ushın qıyın salıq.⁷⁵
Dep jazılǵan qatarların

Anov yurgan Pirim chóloq,

Ólgunday mumsuk va yaloq,
Soliq yiǵishga shay shu choq,
Bizlar uchun qiyin soliq.
-dep awdarǵan. Oqıwǵa jeńil, ápiwayı kitapqumarlar ushın túsinikli, forma hám mazmun originaldaǵıday saqlanǵan. Awdarmanıń sátli shıqqanlıǵın qosıq qatarların oqıǵan hár bir adam birdem ańlaydı. Sebebi awdarmashı túp nusqadaǵı sózlerdiń ózbek tilindegi sinonimlerin tawıp ornı – ornı menen qoya laǵan. Etip júr ol jalaq – julaq degen qatardı Ólgunday mumsuk va yaloq dep ózgertiwi awdarmada qatarlardıń uyqasıwı, hám suliwlǵın ásirese tásirlilik kúshin asırǵan. Salıq dese tayyar sol-aq qatarın bolsa Soliq yiǵishga shay shu choq, dep shayırdıń xalıq tilinde sáwlelendirgen qosıǵın awdarmashı da xalıq tiline salıp awdarmalawǵa háreket qılǵanı kórinip turadı.
Berdaq shıǵarmalrınıń awdarmasınıń derlik barlıǵı sátli shıqqan. Biraq olarda ele de kóbirek analizlep, birme –bir kórip shıǵıw lazım, sebebi awdarma nátiyjesinde sonday ullı shayır shıǵarmalarına ziyan tiymewi kerek. Berdaq shıǵarmaların awdarmalaǵan jan kúyer ádebiyatsh hám awdarmashılarǵa qansha minnetdar bolsaq ta az sebebi olar shayır qosıqlarınıń hár bir qatarlarınıń ırǵaǵı hám pátin saqlap qala alǵan. Berdaq tilinde súwretlep beriwge háreket etken. Berdaq shıǵarmaların awdarmalaw onshelli qıyınshılıq ta tuwdırmaydı, sebebi shayır ápiwayı xalıq tilinde jazǵan, solay bolsa da onıń itibarsız da bolıp bolmaydı. Berdaq shıǵarmalarınıń awdarmasında shayırdıń xalqına sadıqlıǵı hám jan kúyerligi, onıń sol zamanlarda aq dúnyalıq bilimge, kóz qarasqa iye ekenligi sezilip turıwı tiyis.
Berdaq barlıq waqıt haqıyqattı jırlaǵan. Eziwshi menen eziwshiler arasındaǵı qarama qarsılıqtı ashıw menen birge, feodallıq jámiyettiń iplaslıǵın ashıp bere otırıp, ulıwma xalıq ushın baxıtlı, nurlı zamandı árman etti.⁷⁶ Onıń usınday dóretiwshiligin úyrenip shıqqan ataqlı qırǵız ádebiyatshısı Sh. Aytmatov «Berdaq haqıyqattıń aldında jigit bolıp qaldı» dep onı joqarı bahalaydı. Qaraqalpaq klassik ádebiyatınıń shıńı esaplanǵan Berdaq Ǵarǵabay ulı shıǵarmaların awdarmalaw hám analizlew sıyaqlı ilimiy izertlew jumısları ele kóbeyedi degen úmittemiz.