Udk ­­ Qol jazba huqıqında

2.2 Berdaq shayır qosıqlarınıń awdarmaları
Qarqalpaq ádebiyattanıw iliminde ádebiy miyrası oǵada kóp izertlenilgen shayır—bul Berdaq Ǵarǵabay ulı. Bul,álbette zańlı da. Óytkeni onıń qáleminen ulıwma sanı 20 mıń qatardan ziyat shıǵarmalar dóredi.⁵⁹ Berdaq Ǵarǵabay ulınıń shıǵarmaları tuwralı búgingi kúnge shekem júdá kóp ilimiy izertlew jumısları islengenligi hám islenip atırǵanlıǵı hámmemizge belegili. Biraq onıń shıǵarmaların arnawlı túrde awdarmalaw boyınsha islengen ilimiy miynet búgingi hám erteńgi ádebiyat ushın oǵada zárúr. Berdaq shıǵarmaları óziniń mazmunı, tereń filosofiyası menen dúnya ádebiyatı dúrdanalarınıń shıǵarmaları menen básekige túse alatuǵınlıǵı anıq. Ullı shyır babamızdıń poetikslıw bahası joqarı shıǵarmalrın pútkil dúnyaǵa ele de keńirek taratıw onıń qosqıları jáhánniń kóp xalıqları tillerine awdarılıwı zárúr, shayırdı poeziyası hám olardıń awdarmaları boyınsha ele kóp ilimiy izertlew jumısları orınlanıwı zárúr. Berdaq shıǵarmalarınıń ózbek tiline awdarmalanıwı boyınsha bir qatar dóretiwshilik miynetleri islengen. Mısalı ushın shayırhám sheber awdarmashı Muzaffar Ahmad avtorlıǵında Berdaq shayırdıń «Tanlangan asarlar» 1998 – jıl baspadan shıqqan. Kóplegen qosıqları «Sharq yulduzi», «Yoshlik», «Jahon adabiyoti» jurnallarında ózbek tiline awdramalanıp shıqtı. Shayırdıń Muzaffar Ahmad tárepinen awdarmalanǵan qosıqları kórkem awdarma qaǵıydalarına tolıq juwap bere aladı, sebebi awdarmashı Berdaq tili menen awdarmalawǵa háreket etkenligi qosıqtıń hár bir qatarında kórinip turadı.Qaraqalpaq xalqınıń barlıǵı derlik yadqa biletuǵın Berdaqtıń «Jaqsıraq» qosıǵın Muzaffar ahmad shayırlıq intasın, dóretiwshilik mehrin berip awdarǵanın ańlap otırmız:
Oq buǵdoyi turip suli sepkandan,
Toza sholi turib kurmak ekkandan,
Bekor qirq kun qayǵu-hasrat chekkandan,
Tan soǵliqda bir kun xandon yaxshiroq.⁶⁰
- dep awdarma jasaǵan Muzaffar Ahmad. Bul qosıqtıń qaraqalpaqsha nusqası tómendegishe:
Aq buwdayı turıp sulı sepkennen,
Taza salı turıp shigin ekkennen
Jónsiz, qırq kún, qayǵı-uwayım shekkennen,
Densawlıqta, bir kún shadlıq jaqsıraq.⁶¹
Eger bul shuwmaqqa tereń názer taslasaq, awdarmashınıń qaraqalpaq tilin kútá jaqsı biletuǵınliıǵına kózimiz túsedi. Qosıq qatarlarındaǵı sózlerdiń dál awdarmasın kórip awdarmashınıń sóz tapqırlıǵına isenimiń artadı. Pikirimizdiń tujırımlılıǵınbekkemlew ushın dáslep qosıqtıń qaraqalpaqshasındaǵı mına shuwmaqqa dıqqatımızdı awdaramız:
Tereń aqıl kerek sózdi dizbege,
Tınıq qıyal kerek, bárin sezbege,
Suw ishinde uwayımsız júzbege,
Bir qayıq júzlegen, saldan jaqsıraq.⁶²

Teran aqil kerak sózni tizmoqqa,

Tiniq hayol kerak barin sezmoqqa,
Suv ichinda vahimasiz suzmoqqa,
Bir qayiq yuzlagan soldan yaxshiroq.
Biziń oyımızsha, Berdaq qosıqların awdarıwda Muzaffar ahmadta aytarlıqtay qıyınshılıq bolmaǵan. Sebebi, birinshiden, awdarmashı ózi qaraqalpaqstanlı, házirgi waqıtta tashkentte jasap atır hám qaraqalpaq ádebiyatın ózbek oqıwshılarına tanıstırıewda kóp xizmetler isledi. Sonıń ushında oǵan 2018-jılı Qaraqalpaqstan xalıq shayırı degen mámleketlik húrmetli ataq berildi. Kórip turǵanımızday, qosıq qatarları sózbe-sóz awdarmalanǵan. Berdaq qosıqlarınıń ózbek tiline awdarmalanıw islerindegi bir qızıq nárse, klassik shayırdıń «Jaqsıraq»qosıǵın Muzaffar ahmad sıyaqlı Yangiboy Qóchqarov ta awdarmalaǵan. Eki awdarmanı da jaqsı awdarma dep bahalawımızǵa boladı, biı názerimizdi ózine tartadı. Berdaqtıń qálemine tiyisli bul qosıqtaǵı mına qatarlar: