Тузувчилар: Икромова Мақсуда Джалиловна Тошкент иқтисодиёт коллежи психологи Абдурахмонова Камола Абдунабиевна Тошкент Темир йўл транспорти коллежи психологи Тақризчи

1993 йилнинг 20 декабр кунида БМТ Бош Ассамблеяси 48/104 рақамли қарори билан Аёлларга қарши зўравонликка барҳам бериш тўғрисидаги декларациясини жорий этди.
Декларацияда жамиятда ёки шахсий ҳаётда аёлларга нисбатан жисмоний, жинсий ва психологик зарар етказиш, шу жумладан, бундай ҳаракатлар билан таҳдид қилиш, мажбурлаш ёки ўзбошимчалик билан озодликдан маҳрум этиш каби зўравонликнинг ҳар қандай ҳаракатига ушбу Декларациянинг мақсадлари учун "аёлларга қарши зўравонлик" атамаси қўлланилиши таъкидланган.
Декларацияда аёлларга қарши зўравонлик қуйидаги ҳолларни қамраб олади, аммо улар билан чекланиб қолмайди:
а) оила аъзоларига жумладан, аёл ва болаларни зўрлаш, тан жароҳати етказиш, аёлларнинг жинсий аъзоларига зарар етказиш, никоҳсиз яшашга мажбур қилиш каби жисмоний, жинсий ва психологик зўравонлик
б) умумий жамоат жойларида, иш жойлари, таълим муассасалари ва бошқа жойларда жинсий зўравонлик, жинсий зўравонлик билан қўрқитиш, аёлларни сотиш ва фоҳишаликка мажбурлаш орқали жисмоний, жинсий ва руҳий эарар етказиш;
в) жисмоний, жинсий ва психологик зўравонлик қаерда содир этилганидан қатъий назар давлат томонидан ҳимояланиши шартлиги белгиланган.
БМТ мазкур санани қай тарзда нишонлайди?
25 ноябр – Аёлларга нисбатан зўравонликка барҳам бериш Халқаро кунидан бошлаб 10 декабр – Инсон ҳуқуқлари кунигача бўлган даврни қамраб олувчи 16 кунлик кенг кўламдаги тадбирлар ташкиллаштирилиб, буларнинг асосий ғояларидан бири бутун дунё бўйлаб аёлларга нисбатан зўравонликка барҳам беришдир.
Ушбу сана нимага муҳим?
• Аёлларга нисбатан зўравонлик қилиш инсон ҳуқуқларини бузишдир.
• Аёлларга нисбатан зўравонлик аёлларни камситишнинг оқибатида содир бўлади, бундай камситишлар қонунда, амалиётда, жамият ичида эркак ва аёл ўртасидаги тенгсизлик туфайли содир бўлиши мумкин.
• Аёлларга нисбатан зўравонлик кўплаб соҳалардаги ўсиш ва юксалишни тўхтатиб турувчи ҳодиса бўлиб, у қашшоқликка барҳам бериш, ОИВ/ОИТСга қарши кураш, дунёда тинчлик ва хавфсизликни ўрнатиш йўлида катта тўсиқларни туғдиради.
• Аёл ва қизларга нисбатан зўравонлик – бу олдини олиб бўлмайдиган ҳолат эмас. Бунинг олдини олиш мумкин ва шартдир.
• Аёлларга нисбатан зўравонлик ҳануз бутун дунёда кенг тарқалган бир муаммо бўлиб қолмоқда.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, дунёдаги ҳар учинчи аёлга ҳаёти давомида ўз умр йўлдоши томонидан жисмоний тазйиқ ўтказилади. Турмуш қурган аёлларнинг 30 фоизи ҳамроҳи томонидан зўравонлик ҳолатларига дуч келганлари ҳақида маълум қилади. Аёллар ўлимининг 38 фоизи уларнинг турмуш ўртоғи томонидан амалга оширилади ва зўравонликка дуч келган аёлларнинг 42 фоизигина муаммо ҳақида очиқ сўзлайди.