«tuproqshunoslik va agrokimyo»

C-himli-podzol tuproqlar ularning tarqalishi, tuzilishi, klassifikasiyasi, tarkibi va xossalari.
Chimli-podzol tuproqlar maydoni 185 mln. gani tashkil etadi va tayga zonasining dexqonchilik uchun foydalaniladigan asosiy yer fondi hisoblanadi.
Janubiy taygada o’tchil o’simliklar ishtroki kam bo’lgan, nina – kengbargli o’rmonlar qoplami ostida chimli-podzol tuproqlar hosil bo’ladi. Bu yerda biologik faollikning jadalligi kuchayadi, va o’rmon to’shamasi moxli komponentlar ishtrokisiz shakllanadi. O’tchil o’simliklar va keng bargli daraxtlar qoldiqlari kul miqdorining yuqoriligi tufayli gumifikasiya maxsulotlarining kislotaligi pasayadi, jarayonning o’zi esa nafaqat filvo-, balki gumin kislota hosil bo’lishiga ham olib keladi.
Chimli-podzol tuproqlar ikki jarayon-podzol va chimli jarayonlarning birgalikdagi ta’siri natijasida, ya’ni o’tsimon o’simliklari bo’lgan o’rmon ostida yoki podzol jarayonning chimli jarayon bilan (o’rmonlar kesilgan joylarda o’tloq o’simliklar ta’sirida va haydab o’zlashtirilgan joylarda) almashinuvi natijasida paydo bo’ladi.

Botqoqli – podzol tuproqlar.
Botqoqli – podzol tuproqlar tuprok paydo bo’lishining podzollanish va botqoqlanish jarayonlari natijasida shakllanadi. Bu tuproqlar asosan gleyli podzol va podzol tuproqlar zonachalarida joylashgan pastqam relyefli maydonlarda tarqalgan. Maydoni taxminan 88 mln. ga.
Botqoqli – podzol tuproqlar yarim gidromorf tuproqlar jumlasiga kirib kislotali reaksiya (pH 3 - 4) ga ega.
Podzol qatlamida kremnezyom ko’p bo’lib, boshqa oksidlar oz saqlanadi. Gley qatlamida xarakatchan temir ko’p. Botqoqli podzol tuproqlarning profili quyidagicha tuzilgan: A₀ yoki A₀⁰ – o’rmon to’shamasi, A₀^t – kam, o’rtacha va yaxshi chirigan torfli gorizont, undan pastda gumusli gorizont (A₁ yoki A_g) bo’lib, so’ngra podzol (A₂) yoki (A_2g) va illyuvial (B) gorizontlari ona jinslar (C) ga o’tadi.
Gumusli qatlam yuza gleylashgan podzol tuproqlarda (A₁) 10-20 sm bo’lib, gumus miqdori 20-30 foizgacha, chimli podzol mineralli grunt-gleyli tuproqlarda 2 – 10 foizni tashkil etadi.
Botqoqli – podzol tuproqlardan dehqonchilikda foydalanishda tuproqning suv rejimini tartibga solish va tuproqni madaniylashtirishga qaratilgan qator agrotexnik, agromeliorativ tadbirlar olib borilishi kerak.