Tuban o‘simliklar

Peltigera: umumiy ko‘rinishi va kesmasi



Lobariya


L.pulmonaria turi yonbosh joylashgan gomf yordamida daraxt tanasining asos qismiga birikadi. Tallomni usti to‘q jigarrang, tagi oqishroq kichkina rizoidi bor. Apotetsiylar kamdan kam hollarda hosil bo‘ladi. Havoning ifloslanishiga o‘ta sezgir, ilgari Rossiyaning o‘rmonlarida keng tarqalgan bo‘lib, hozir deyarli yo‘q hisobi.

Lekanoralar kenja tartibi – Lecanoriales

Bu kenja tartibning lishayniklari quyqa, yaproq va buta ko‘rinishlarida bo‘lib unda po‘stloq aniq bo‘linib turadi. Fotobiontlari Trebouxia, Trentepohlia turkumlariga mansub yashil suvo‘tlar.
Parmeliya - Parmelia tallomi yaproq shaklida, lekonar apotetsiyali, substratga biriktiruvchi qismi bor. Toshlar, daraxtlar ustida iplari tutamlari xolida osilib o‘sadi. Sorediyalar tallomni yuqorisidagi ariqchasimon o‘yiqlarda rivojlanadi.
Sentrariya - Cetraria tallomi butasimon, dorsovenral bo‘lak-lardan iborat. “Islandiya moxi” deb ataladi. C. islandica bosh-qalaridan ko‘p tarqalgan. Nam tallom er bag‘irlab, qurigan butasimon ko‘rinishni hosil qiladi.
Usneya - Usnea tallomi radial tuzilishni epifit buta, substratga gomf yoki rizoidlari orqali birikadi, lekanar apotetsiyli. U.lon-gissima uzunligi 1 m ga etadigan tarmoqlangan tutamni hosil qiladi. Bu turkumning lishayniklari atmosfera havosining iflosla-nishiga ancha chidamsiz. SHu boisdan bu turkum lishayniklarning mavjudligi yoki yo‘qligi shu joyning atmosferasini ifloslanganlik darajasini belgilaydi.
Evernial - evernia turkumining lishayniklari epifit,setrariya kabi uning butasi dorsoventral tuzulishli bo‘laklardan tashkil topgan. Bo‘laklari dixotomik tarmoqlanadi. Apotetsiylari lekanar tipda, tallomi oqish yashil, pasti oqroq tusda.

Usneya barbata

Kladoniyalar kenja tartibi – Cladoniales

Kladoniyalarning tallomi quyqa va yassiyaproqroq tuzilganlarida dorsoventral va tayoqcha bandli voronka, buta kabi ko‘rinishlarga ega. Dorsoventral tuzulishlarni birlamchi tallom, undan yuqoriga yo‘nalganlarini podetsiy deyiladi. Ayrim turlarda birlamchi tuzilish yaxshi rivojlangan, podetsiylar sezilarsiz, boshqalarida aksincha birlamchi tallom sezilarli, podetsiylar esa to‘r ko‘rinishli. Fotobionti yashil suvo‘t Trebouxia turkumining suvo‘tidan iborat.
Bu kenja tartibining lishayniklari unumdorligi kam tuproqlarda qarag‘ayzorlarning ostida ko‘p uchraydi, qarag‘aylar tanasining pastida to‘nkalarda ko‘plab turlari tarqalgan.
Kladoniya – Cladonia turkumining lishayniklarida podetsi-yalarni ichi kovak xolida. Kovak ochiq yoki berk bo‘ladi. Birlamchi tallom yassiyaproq, qisman quyqa ko‘rinishida. Podetsiylarning ko‘rinishi bog‘oyat darajada turli tuman ko‘rinishlarda. Ko‘pchilik turlarida podetsiyni uchi voronkasimon tuzulgan uni skifa deyiladi. Podetsiy po‘stloqli, po‘stloqsiz, uni qirrasida letsidey tipdagi jirarrang yoki qizil tusli apotetsiylar joylashadi. Xaltachalarda 8 tadan bir hujayrali rangsiz sporalar bo‘ladi.