Tuban o‘simliklar

Umumiy tavsifi Lekanoramitsetlar – lishayniklar asosan tallomi katta, qo‘lga olib ko‘rsa bo‘ladigan organizmlar. Ularning orasida mikroskopdagina ko‘rinadiganlari ham bor. Lishayniklar zamburug‘ va suvo‘tdan tashkil topgan. Zamburug‘ni mikobiont, suvo‘tni fikobiont deb nomlanadi.
Mikobiont - tarkibidagi turlarning ko‘pchiligini askomitsetlar, ulardan anchasini diskomitsetlar, kamrog‘ini pirenomitsetlar tashkil qiladi. Lishayniklarning ozrog‘ida mikobiont bazidiomitsetlardan (gemenomitsetlardan) iborat.
Fikobiont – bu asosan yashil suvo‘tlar. Ko‘p hollarda bu bir hujayrali kokkoid trebuksiyalar (Trebouxophyceae) sinfidan CHlorella tipidagi (bu turkumning turlari lishayniklar tarkibiga kirmaydi) suvo‘tlardir. Ba’zan ko‘k-yashil suvo‘tlar Nostoc bo‘lishi mumkun
Odatda muayyan turga mansub zamburug‘ qat’iy tur suvo‘ti bilan morfologiya va biokimyoviy belgilari orqali farqlanadigan barqaror organizm majmuyni hosil qiladi. SHu tufayli u lishaynikda tur sifatida qaraladi. Lishaynikdagi mikobiontni mustaqil nomi yo‘q, uni nomi endi lishaynik nomi bilan ataladi. Fotobiont o‘zini mustaqil nomiga ega.
Lishaynik tarkibini tashkil qilgan mikobiont, fotobiont tabiatda (lishaynik tarkibida emas) uchramaydi, biroq fakultativ lishayniklar mavjud.
Lishaynikdagi suvo‘t fotosintezda zamburug‘ foydalanadigan organik moddani hosil qiladi. Zamburug‘ suvo‘tni suv va mineral tuzlar bilan ta’taminlaydi. Biroq doimo suvo‘t va zamburug‘ orasidagi munosabatlar hardoim ham shunday bo‘lavermaydi. Bu tekinxo‘rlikga yaqin holat ham: zamburug‘ suvo‘tni halok qilmay, uning faoliyatini pasaytirish ham ro‘y beradi.
Lekanoramitsetlarni tabiatdan 13500 ga yaqin turlari aniqlangan. Fotobiontning turlarini xilma xilligi 100 ga yaqin xolos. SHunday qilib shu fotobiontning o‘zi bir necha turdagi mikobiont bilan birga bo‘lishi mumkin. Ba’zan o‘zaro yaqin qarindosh zamburug‘lar, qarindosh suvo‘tlar bilan birga bo‘lishadi. Zero Sladonia turkumiga mansub juda ko‘p turlar Trebouxia turkumining suvo‘t bilan birga. SHu bilan birga Trebouxia turkumining suvo‘tlari o‘zaro qarindosh bo‘lgan zamburug‘lar bilan ham birga.
Lishaynik tarkibida ikkitadan ortiq sherik: ayrim lishayniklarda uchta xatto to‘rt organizim bo‘lishi mumkin. Uch sherikdan ikkitosi fotobiont: yashil suvo‘t (birlamchi fotobiont) vasianobakteriya (ikkilamchi fikobiont) tabaqalashgan tashqi yoki ichki tuzulma –sefalodiylarda bo‘ladi. SHunday qilib fotosintezlovchi yashil suvo‘tsianobakteriyadan azot ham oladi.