Toshkent tibbiyot akademiyasi uash tayyorlash kafedrasi

Paraneoplastik nefropatiya

Paraneoplastik nefropatiya turli a’zolarda joylashgan o‘sma (o‘pka, oshqozon, yo‘g‘on ichak, qalqonsimon bezni yomon sifatli o‘smalari, limfogranulematoz, mielom kasalligi) kasalliklarida buyrakni shikastlanishi natijasida yuzaga keladi. O‘sma kasalliklarining murakkabligi shundaki, jarayon boshlanish davrida unga xos belgilar kuzatilmaydi. Ishtaha pasayishi, tez charchash, tana haroratining vaqti-vaqti bilan ko‘tarilib turishi, umumiy xolsizlik, tez charchash kabi umumiy shikoyatlar ba’zan yuqumli kasallikning oqibati sifatida qabul qilinadi. Keyinchalik ushbu o‘zgarishlar bilan bir qatorda odatda peshobda mustaqil buyrak kasalligiga hos belgilari aniqlanadi. SHuningdek xavfli o‘smalar joylashgan a’zolar yoki uning metastaziga xos belgilardan tashqari, o‘sma uchun xos bo‘lmagan klinik belgilar bilan namayon bo‘lishi mumkin. Paraneoplastik sindrom deb nom olgan ushbu reaksiyalar turli-tuman belgilardan (terining maxalliy o‘zgarishlari, artralgiya, isitmalash, mushaklarda og‘riq, qondagi o‘zgarishlar (kamqonlik va eritrotsitoz, tromotsitoz va trombotsitopeniya, leykemoid reaksiyalar)) xamda revmatoidli artrit, dermatomiazid va boshqa tizimli kasalliklarga xos o‘zgarishlardan iborat bo‘lishi mumkin. Aslida “paraneoplastik nefropatiya” deganda paraneoplpstik jarayonni bir qismi bo‘lgan mavjud o‘smaga nisbatan butun a’zolarni jumladan buyraklarni nospetsifik javobi nazarda tutiladi.

O‘sma kasalliklarida buyraklar zararlanishining quyidagi shakllari farqlanadi:

• 
  Amiloidoz;
  
• 
  Glomerulonefrit ko‘rinishidagi membranoz nefropatiya (paraneoplastik nefropatiya);
  
• 
  Metabolik atsidoz;
  
• 
  Elektrolitlar almashinuvi buzilishi, nefrokalsinoz va gipokaliemik buyrak rivojlanishi;
  
• 
  Siydik kislotasi almashinuvi buzilishi oqibatida buyrak kanalchalarining uratlar bilan bekilib qolishi yoki interstitsial nefrit rivojlanishi;
  
• 
  Bens-Jons oqsilining zaxarli ta’siri yoki buyrak kanalchalarida to‘planishi oqibatida ularning torayishi;
  
• 
  Izostenuriya.
  

Paraneoplastik nefropatiyada NS unga xos bo‘lgan barcha belgilar va SBE nig tez avj olishi bilan kechadi. Ba’zan u o‘sma kasalligining ilk belgilaridan biri sifatida namoyon bo‘lishini shifokor doimo yodda tutishi va yoshi o‘tgan kishilarda NS paydo bo‘lishiga alohida e’tibor berishi kerak.

O‘z vaqtida boshlangan o‘smaga qarshi davo choralari NS ni bartaraf etishda muxim ahamiyatga ega.