Тошкент Тиббиёт Академияси

Касб билан боғлиқ зарарлар 3 гуруҳга бўлинади:

1. 
   Аёл ва эркақларга бир хилда таъсир қилувчи ноқулай омиллар (шовқин кўришни зўриқиши, эшитишни ёмонлашуви)
   
2. 
   Эркақларга нисбатан аёлларга кучлирок таъсир кўрсатувчи, лёкин репродуктив функцияга ҳаво тугдирмайдиган зарарли омиллар (мускул зўриқиши, танани буқилишлари, терини зарарланишлари ва бошқалар)
   
3. 
   Генератив функцияга ҳавф тугдирувчи омиллар (вибрация, қорин соҳасига босим, оғирликни кўтариш, туриб ишлаш, ионлаштирувчи нурланиш, баъзи кимёвий моддалар). Кўринишлари: • хайз циклини бузилишлари, хомиладорликни кечиши ўзгариши, тугрукка, бепуштликка олиб келади.
   

\
Шовқин.
Бу турдаги саноат тармоқларида (текстиль, кимёвий тола ишлаб чиқариш, қурилиш материалларини ишлаб чиқариш) да шовқин каби зарарли омил ҳисобланган ишларни аниқлигини пасайтиради, информацияни қабул қилиш ва қайта ишлашни қийинлаштиради, Меҳнат жараёнида брақларни ҳосил бўлиш даражасини оширади, ишлаб чиқаришдаги шикастланишларни ортишига олиб келади. Узоқ вақт таъсир этиши билан шовқин патологиясини клиник кўринишлари пайдо бўлади. Алоҳида текширишлар шуни кўрсатадики, шовқин билан вибрация аёл спецефик функциясига салбий таъсир кўрсатади. Ҳомила акустик сигналларга реакция кўрсатади, у актив ҳаракатлар кўрсата бошлайди, юрак қисқаришлар частотаси ортади.
Жисмоний зўриқиш.
Жисмоний зўриқишлар таъсирида ишлаб чиқариш ва турмушда оғир юкни кўтариш, мажбурий иш юзасидан узоқ вақт ишлаш каби холатлар бўлиши мумкин. Асосан оғир юкларни ташиш билан боғлиқ бўлган ишларда жисмоний зўриқишлар кўпроқ бўлади.
Немис мутахассисларининг текширувига асосланиб, 15 кг гача бўлган юкни кўтаришда бачадон текисланиб тўғриланиши, бачадон бўйнининг тўшишисиз пайдо бўлади, лекин 15 кг дан ортиқ бўлган юкни кўтаришда бачадон бўйини тўсиши кузатилиши мумкин. Анатомик гинекологик ўзгаришлар ўртача 9,0 кг дан юқори бўлган юкни кўтаришларда кузатилади. Сезиларли жисмоний зўриқишлари сифатида ҳамшира ва санитарларни меҳнатини олишимиз мумкин. Турли предметлар ва беморларни кўп холларда қўлда трансифтировка қилиш холлари учрайди. Уларда овқат ҳазм қилиш системаси, қон айланиш органларида, таянч ҳаракат аппаратида ва умуртқа поғоналарида функционал бузилишлар кузатилади. Медперсонални иш фаолияти юқори статик зўриқишга эга бўлган ўртача оғирликдаги зўриқиш меҳнатига киради.
Аёл организмини жисмоний зўриқишидан бузилишини профилактикаси асосида физиологик асосланган нормативларни белгилаш ҳисобланади. Ҳалқаро меҳнат организацияси тафсифига биноан эркақлар учун максимал йўл қуйиб бўладиган юк 55 кг, аёллар учун эса-шуни 50% ни кўтариш таклиф қилинган. Оғирликларни топишда маълум бир ролни масофа ҳам ўйнайди. Бу нарса тақлиф қилинаяптики юкни 2-10 метрга ташишда юкни оғирлиги 15 кг дан ошмаслиги керак. 11-30 м -10 кг 30 метрдан ортиқ бўлса.