Тошкент Тиббиёт Академияси

Асосий профилактик чоралар:
Булар ГОСТ 12.1008 — 76 «Биологик хавфсизлик» деган ҳужжатда берилган бўнда ҳар хил тўрдаги ишлар учун касалланишни олдини олиш чораларини берилган жумладан:

1. 
   Бактериялар, вируслар, риккетсиялар, спирохиталар, замбуруғлар актиномекоцетлар ва бошқа ўсимликлар, ҳайвонлар тўкималар ҳужайралар ва уларни масхсулотларини касаллик ва заҳарланиш чакириши мумкин
   
2. 
   Организмни сенсибиллашуви, бу микроблар, ҳайвонлар ва усилликларнинг махсулотларида ва хужайрали туқима културалари таъсири натижасида.
   
3. 
   Шикастланиш: ўсимлик, ҳайвон ва одамлардан тарқалган микроблар таъсири натижасида.
   

Юқорида қайд этилган ГОСТдан ташқари, яна «дори препаратлари ишлаб чиқариш корхоналарида санитария қойдалари» ҳам биологик омил таъсиридан чора — тадбирлар берилган. Энг радикал профилактик чоралардан биринчиси технологик жараёнлар ва жиҳозларни такомиллаштириш, унинг асосли биологик омил чанг сифатида ҳавога микроблар таъсири ҳам йўқ бўлиб кетади ёки камаяди.
Энг асосий техналогик жараённи тўхтовсизлиги, микробиология саноати ва технологик жихозларни алоҳида хоналарда ишлаб чиқариш. Чанг омиллар камайтириш учун ишлаб чиқариш жихозларини герметиклар, чунки бу жихозлар манба бўлиши мумкин. Ишлаб чиқариш жихозларига маҳалий ҳаво сўриб олувчи вентилияция ва умумий ҳаво олиб келувчи урнатиш зарур. Тортиб олинган ҳаво албатта юқори самарадор тозалаш иншоатида тозаланиши лозим ишлаб чиқариш корхоналари ҳавосида микробларни камайтириш мақсадида озиқа махсулоларини тайёрлашда ҳамма қонун ва қойдаларига риоя қилган такдирда бажарилиши мумкин озуқа тайёрлаш жараёнида тўла тозаланган тозаланмаган фермент препаратларни қўллаш ман этилади. Корхоналарнинг ишлаб чиқариш хоналарида нисбий намлик 65 — 70% ошмаслиги керак. Чорвачилик ва озука тайёрлаш комплёкисида антибиотикларни ўрнини бошқа препаратлардан алмаштириш, антибиотикларни ўсиш учун қўлланиладиган препаратлар ичида аминогликозидлар яъни стрептометцен, неометцин, хлорамфениқол препаратларини қўллаш ман қилинсин. Иш хоналарини дезинфекциялаш учун 0,5 — 3% ли хлорамин, 0,5 — 2% хлорли охак ишлатилиши лозим. Дезинфекция қилиш мақсадида дезинфекция воситаларидан ТАН, САГ, ДДГ, жихозлардан УДС, ДУК, ЛДС — 2 аппаратлари қўлланилади микробларни ҳавода тозалаш мақсадида лампалардан ва титан генераторлардан фойдаланилади. Биологик омил билан ишловчилар махсус кийимлар, ШХВ —воситалардан, чангдан ҳимояловчи кузойнақлардан, пахта матоларидан тиқилган қўлкоплар респираторлар, пневмошлемлардан фойдаланиши лозим. Маиший хоналардан санпропустник типида душ хоналар, аллбатта доимий равишда иссиқ сув билан таъминлаш лозим. Қўл ювиш хоналари ва улар дезинфекция қилувчи эритмалари билан таъминланиши керак. Овқатланиш дам олиш хоналари алоҳида бўлиши керак.
Шикастланиш ҳавфи бор жихозлар хоналарга рангли — сигнал систеъмалар ўрнатишши керак. Агар иссиқ пар таъсирида қизил ранг, кислород таъсиридан — ҳаворанг газ таъсиридан — сариқ ранг, кислата таъсиридан тўқ сариқ ранг, ишкор таъсиридан — бинафша ранг, аланга олувчи эритмалар таъсиридан жигар ранг ва бошқа таъсиридан сурма ранг бўяш ва сигнализатция урнатиш. Бу ранглар жихозларга технологик кувурларга бочкалар, балонларни ва цистерналарини бўялади.
Атроф — муҳитни муҳофазалаш катта аҳамиятга эга. Огоҳлантирувчи санитария назорат босқичидан албатта, бу вазият ҳисобга олиниши керак. Лойҳалаш босқичида куйдагилар ҳисобга олиниш керак:

• 
  алоҳида хоналарга жойлаштириш:
  
• 
  тупроқни муҳофаза қилиш:
  
• 
  атроф муҳитни муҳофазалаш, табиий фонди атроф муҳитдан микроблар олиши мумкин эмас: микроблар, замбуруғларни ушлаб қолувчи дозафанлар қўллаш
  
• 
  озука сувларини тозалаш учун иншоотларни қуришда лойиҳалаштириш.
  

Юқорида қайд этилганлардан ташқари бошқа ноқулай омилларга қарши кураш жумладан шовқин, ноқулай микроиқлим ва бошқалар биологик омил таъсирини олдини олишда дастлабки ва даврий тиббий кўриклар мухим рол уйнайди УзССВазирлиги 300 — буйругига асосланиб бир йилда бир марта тиббий кўриклар ўтказиш, бунда терапевт, дерматавинеролог, оталаринголог, акушер — гинеқолог катнашиши шарт. Лаборатория — функционал текширувлардан лекоцитар формула сийдик умумий тахлили. Дезбактирозни олдини олиш мақсадида антибиотиклар билан қаттиқ махсулотларини истъемол қилишларИ керак лактобактерин «Бифиқол» препаратларни қабул қилишлари шарт.
Биологик омил билан ишловчлар йилида икки ой витаминлар билан таъминлаб. турилиши лозим. Меҳнат гигиенаси врачи, албатта биологик омил билан ишловчи иш зонасини назорат килиб туриши керак. Аспирацион усул билан микробларни текшириш ҳар бир нуқтадан 8 тадан намуна олинади олинган намуналар 3 суткагача сақланиб ҳавода оксил моддаси бор йўклигини текширилади. Агар моддалар 1 — ҳавфли синфга ва 2 юқори учувчи моддалар қаторига кирса, ароматик режимдан тўхтовсиз иш режимига ўтказиш лозим. Ишловчиларни иш зонасининг 2 хавфли синфга мансуб химиявий модда бўлса бир хафтада бир марта, 3 — 4 синфга мансуб бўлса 1 кавартилда бир марта текширилади. Агар қўлланиладиган заҳарли модда аллергик ҳусусиятга эга бўлиб терида сўрилиш ҳусусиятига эга бўлса хафтада 1 мартта ҳавода моддалар миқдои аниқланади. Соғлом хаёт тарзини тарғибот қилишда санитария маориф ишлари катта урин тўтади ва биологик омил билан мулоқотда бўлган ишчилар билан сухбат' марузалар ўтказиш лозим.