Toshkent «noshir» 2017

Qimmatli qog‘ozlar alohida turlarining bozorlari
Fond boyliklarining yetarli darajada rivojlangan bozori
sharoitida aksiyalar bozori, obligatsiyalar bozori, depozit va
jamg‘arma sertifikatlari bozori, veksellar bozori kabi to‘liq
shakllangan 
qimmatli qog‘ozlarning alohida turlari bozorlari
haqida so‘z yuritish mumkin. Bu bozorlarning har biri umu-
man olingan qimmatli qog‘ozlar bozorining segmenti hisob-
lanadi va alohida olib qaralgan mamlakatda o‘ziga xos
xususiyatlarga ega. Dunyo miqyosida va alohida mamlakat
doirasida aksiyalar bilan qilingan savdolar hajmi quyida
keltirilgan ma’lumotlar bilan tavsiflanadi.
O‘zbekistonda amalda shakllangan qimmatli qog‘ozlar
ayrim turlari bozorlarining o‘ziga xos xususiyatini quyidagi
tarzda ta’riflash mumkin.
Aksiyalar bozori
. Birinchi galda, bu birlamchi bozor
bo‘lib, unda besh mingga yaqin emitentlar va millionlab
sarmoyadorlar – yuridik hamda jismoniy shaxslar ishtirok
etadi. Emitentlar bir-biridan o‘zlarining kattaligi jihatidan
farq qiladi. Aksiyalar bozori asosan davlat korxonalari
negizida barpo etilgan aksiyadorlik jamiyatlari aksiyalarining
oldi-sotdisi bo‘yicha qilinadigan operatsiyalar bilan bog‘liq.
Bu birjadan tashqari bozordir, chunki fond birjasidagi listing
tadbiridan faqat bir nechagina kompaniyalar o‘tgan, holos.
Bu bozorda horijiy sarmoyadorlarning ishtirok etishiga ruxsat
berilgan, ular tomonidan aksiyalarning xarid qilinishi taso-
difiy xususiyatga ega, lekin horijiy sarmoyadorlar ayni paytda
ushbu bozorga yanada katta qiziqish bilan qarashmoqda.
Aksiyalar bilan operatsiyalar O‘zbekistonning barcha hu-
dudlarida amalga oshiriladi; bitimlar Toshkent shahrida,
Qoraqalpog‘iston Respublikasi poytaxtida va viloyatlar mar-
kazlarida birjadan tashqari bozorda ham, birja qoshidagi
bozorda ham tuziladi. Aksiyalar bozori o‘z hajmiga ko‘ra
ancha katta bo‘lib, nisbatan rivojlangan muassasaviy infra-
tuzilmaga ega. Aksiyalar bozori bevosita O‘zbekiston
Respublikasi Davlat mulki qo‘mitasi huzuridagi qimmatli
qog‘ozlar bozori faoliyatini muvofiqlashtirish va nazorat qilish
Markazi tomonidan tartibga solinadi. Bu jo‘shqin rivoj-
lanayotgan bozordir.