Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qosimjon sodiqov turkiy til tarixi

ARAB ALIFBOSI ASOSIDAGI TURKIY YOZUV 
 
Arab xatining O‘rta va Markaziy Osiyoga yoyilish tarixi bu 
o‘lkalarga islomning kirib kelishi bilan bog‘liq.  
O‘rta  Osiyoda  arab  xatida  bitilgan  eng  eski  kitoblar  IX 
asrga tegishli. Ular arab va fors tillarida. Arab yozuvida turkiy 
yodgorliklar  X  asrdan  boshlab  ko‘chirilgan.  Undan  eskisi 
topilganicha yo‘q. Turkiy xalqlar qoraxoniylar davridan uyg‘ur 
xati bilan yonma-yon arab yozuvidan ham foydalana boshladi.  
Qoraxoniy  hukumdorlar  zarb  ettirgan  tangalardagi    yozuvlar, 
xonlarning  ayrim  yozmalari  arab  xatida.  XI  asrdan  e’tiboran 
arab  xatida  yirik  asarlar  ham  ko‘chirila  boshladi.  Yusuf  Xos 
Hojib  qalamiga  mansub  “Qutadg‘u  bilig”  asarining  namangan 
va  qohira  qo‘lyozma  nusxalari,  Mahmud  Koshg‘ariyning 
“Devonu  lug‘atit  turk”  asaridagi  turkiy  matnlar,  Adib  Ahmad 
Yugnakiyning  “Hibatu-l-haqoyiq”  dostonining  arab  yozuvli 
nusxalari arab xatidagi eng eski turkiy yodgorliklardir.