Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qosimjon sodiqov turkiy til tarixi

 
 
 

---

 
103
MONIY YOZUVI 
 
Melodiy 247 yili Bobilda Moniy boshchiligida yangi diniy 
oqimga  asos  solindi  va  o‘sha  kezlardan  boshlab  Suriyaning 
Palmira  shahrida  qo‘llanilgan  yozuv  shakli  asosida  tuzilgan 
moniy  yozuvi  ham  amal  qila  boshladi.  Keyinchalik  ushbu 
yozuv moniy dini bilan birga O‘rta va Markaziy Osiyoga ham 
kirib  keldi.  Ushbu  tuproqda  moniy  xatini  moniylikni  qabul 
qilgan  turk  va  sug‘d  jamoalari  qo‘llagan.  VII  asrga  kelib, 
moniylik uyg‘ur xoqonlig‘ining davlat dini sifatida amal qilgan 
chog‘larda bu yozuv turklar orasida keng yoyildi. 
Odatda,  turk-moniy  jamoalarida  diniy  asarlar  ko‘proq 
moniy xatida bitilar edi. Bizgacha moniy xatida bitilgan turkiy 
yodgorliklardan  saqlanib qolgan.  Turkiy  matnlar  ichida  moniy 
diniy  mazmunidagi  she’rlar    bor.  Shuningdek,  moniychilar 
tavbanomasi  “Xuastuanift”ning  ayrim  qo‘lyozma  nusxalari 
moniy  xatida.  Jumladan,  asarning  Britaniya  Muzeyida 
saqlanayotgan 
nusxasi, 
Berlin 
fondida 
saqlanayotgan 
T.II.D.178;  TM303(M153);  TM183;  M172;  M443  raqamli 
uzindilar moniy alifbosidadir.