Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

Deltasimon soha, regio deltoidea
T a sh q i m o‘ l j a l l a r: deltasimon muskulning oldingi va orqa qirg‘og‘i,
o‘mrov suyagi (clavicula), akromion-o‘mrov bo‘g‘imi (art.acromioclavicularis),
kurak qirrasi (spina scapulae).
Ch e g a r a l a r i deltasimon muskulning joylashgan o‘rniga mos keladi.
Qo‘ltiq nervi yelkaning orqa yuzasiga chiqish joyi (shuningdek, yelka suyagi
xirurgik bo‘yinchasining) proyeksiyasini bilish amaliy jihatdan muhim bo‘lib, Voyno-
13-rasm. Qo‘ltiq osti sohasining
limfa tugunlari.
1-ichki bo‘yinturuq venasi;
2-o‘mrov osti limfa o‘zani;
3-o‘mrov osti venasi;
4-ko‘krakning lateral tomirlari;
5-kichik ko‘krak muskuli;
6-katta ko‘krak muskuli;
7-qo‘ltiq osti limfa chigali;
8-qo‘lning limfa tomirlari;
9-qo‘ltiq osti (lateral va
markaziy) limfa tugunlari;
10-o‘mrov usti limfa tugunlari;
11-ko‘krak (medial) limfa
tugunlari; 12-o‘mrov osti
(cho‘qqi) limfa tugunlari.

---

26
Yasenetskiy usuli bo‘yicha, akromiondan pastga o‘tkazilgan vertikal chiziq bilan
deltasimon muskul qirg‘og‘i kesishgan nuqtada aniqlanadi; bu nuqta akromion
burchagidan taxminan 6 sm pastda joylashadi.
Sohaning terisi qalin bo‘lib, teri osti kletchatkasi deltasimon muskulning ak-
romial porsiyasi ustida ko‘proq to‘plangan. Xususiy fassiya yuza va chuqur varaqlarga
bo‘linib, deltasimon muskulga g‘ilof hosil qiladi; yuza varaqdan shu muskulning
ichiga 2 ta to‘siq kiradi va uni 3 ta: o‘mrov, akromial va qirra porsiyalariga bo‘ladi.
Xususiy fassiya sohaning chegaralari bo‘ylab yuqorida – akromial o‘siq, kurak qir-
rasi hamda o‘mrovga birikadi; oldingi va pastki chegaralarida esa qo‘shni sohalar-
ning tegishli fassiyalariga davom etadi.
Deltasimon muskulning ostida deltasimon osti kletchatka bo‘shlig‘i bo‘lib,
unda qo‘ltiq nervi va yelkani orqadan o‘rovchi tomirlardan iborat tomir-nerv tuta-
mi joylashadi; bunda nerv arteriyaga nisbatan proksimal joylashadi. Arteriya esa
yelka suyagini oldindan o‘rovchi arteriya bilan anastomozlashadi.
Yelka suyagi bo‘g‘imidan chiqqanda yoki xirurgik bo‘yinchasidan singan-
da, qo‘ltiq nervining ezilishi natijasida, terining shu nerv innervatsiya qiluvchi
qismida sezgi yo‘qolishi hamda deltasimon muskul falaji kuzatilishi mumkin.
Kletchatkaning ostida, bevosita yelka bo‘g‘imi xaltasi ustida bo‘g‘imni mus-
tahkamlovchi muskullar joylashadi.