Texnologiya ta’limi praktikumi fanidan o’quv uslubiy majmua

Nazorat savollari:
1. Mix va burama mixlar qanday vazifani bajaradi?
2. Detallarni mix, burama mix bilan biriktirish texnologiyasini izohlab bering.
3. Detallarni yog’och mixlar bilan biriktirish texnologiyasini ta’riflab bering.
15–mavzu. Mix, burama mix, yog’och mixlarni tanlash (2 soat)


Ishdan maqsad: Ish usullarini o’rganish va malaka hosil qilish. Detallarni qalinligiga qarab mixlarnitanlash. Yog’ochlarni qaltiq va yumshoqligiga qarab mixlarni qoqish. Biriktiriladigan detaining qalinligiga qarab burama mixlarni tanlash va mahkamlab biriktirish.


ISHNING NAZARIY QISMI:
Duradgorlik buyumlari tayyorlashda detal va qismlarni biriktirishda har xil mixlar ishlatiladi. Ishlatilishiga ko’ra gul qog’oz mixlari va qurilish mixlari bo’ladi. Gul qog’oz mixlari a) qalpoqli, qisqa o’lchamli, o’tkir uchli bo’lib, gul qog’ozlar, klenka, mato, faner va yupqa detallarni mixlashda ishlatiladi. Qurilish mixlari b) durad­gorlik va qurilish detallarini birikti­rishda ishlatiladi. Ishlatilishiga qa­rab mixlarning sterjenlari va qalpoqlari har xil shaklda tayyorlanadi.
Kvadrat sterjenli: qurilish mixlarining sug’urilishga qarshiligi yuqori Do’lib, puxta birikma hosil qilish imkonini beradi. Ular yumshoq yog’ochlarni biriktirishda ishlatiladi.
Burama mixlar yog’och qismlarni biriktirishda, yog’och qismlarga har xil dastalar, shpingalet, oshiq-moshiq kabilarni o’rnatishda ishlatiladi. Burama mixlarning diametri 1,5 dan 10 mm gacha, uzunligi 6 dan 120 mm gacha tayyorlanib, uzunligining 0,5-0,6 qismigacha rezba chiqariladi. Burama mixlarni bolg’alab o’rnatishga ruxsat etilmaydi. Bolg’alab o’rnatish bilan puxta birikma hosil qilish mumkin emas. Uzun ulchamli burama mixlarni o’rnatishda uch qismini bolg’alab yog’ochga kiritib, qolgan qismini otvyortka bilan burab kiritiladi. Qisqa o’lchamli burama mixlarni o’rnatishda mix o’rnya bigiz bilan o’yib olinadi.
Boltlar qismlarga ajraladigan buyum detallarini yig’ishda, egri detalli mebel qismlarini biriktirishda ishlatiladi. Ba’zi hollarda boltli birikmalar kontrgayka! yordamida qotiriladi. Boltli birikmalarda bolt kallagi va gaykalarning yog’och sirtini ezib, shilib qo’yishidan saqlash maqsa-dida har xil shakldagi shaybalar ishlatiladi.
15-rasm. Burama mixlar: a-mix kallaklari; 1-maxfiy; 2-yarim maxfiy; 3-yarim yupen; b -burama mixlarning-o’lchamlari.

14-rasm. Mixlar: a - gul qoroz mixlari; b - qurilish mixlari.