Тақризчилар: Ўзбекистон Давлат Жисмоний тарбия Институтининг пфд, профессор Ф. А. Керимов; твпктмои амалий фанлар кафедрасининг мудири профессор. Ф. Хўжаев Масьул

КОМБИНАТСИЯЛАШТИРИЛГАН МАШҚ МЕТОДИ

Юқорида айтиб ўтилган методлар амалда янги методлар ҳосил қилгандай бўлиб комбинатсиялашади. Бунга, бир томондан ҳар қандай материал юкламанинг ҳам бирор бир методини "соф ҳолда" қўллашга имкон бермаслиги сабаб бўлса, иккинчи томондан, хилма-хил методларнинг хусусиятларини бирлаштириш кўп ҳолларда юклама билан дам олишни анча тўғри тартибга солишга мослаштириш жараёнига самаралироқ- таьсир кўрсатишга ва жумладан зарур сифат ва малакаларининг ривожланиши мақсадга имкон бериши сабабли турли комбинатсиялар мавжуддир: Биз фақат амалда кўпроқ қўлланиладиганини кўрсатиб ўтамиз.

1. 
   ТАКРОРИЙ ЎЗГАРУВЧАН МАШҚ МЕТОДИ
   

Бу метод машқ жараёнида жисмоний юклама компонентларининг стандарт ўзгариши учун ортиши билан алмашинишини характерлайди.

Масалан: штангани кўтариш ҳаракатнинг баьзи соҳаларида оғирлик ўзгармайди, лекин янги соҳалар бўйича ортиб боради. Бунда дам олиш интервалини шундай ўрнатиш керакки, бунда жисмоний юкламани ошириш мумкин бўлсин.

2. 
   ТАКРОРИЙ ТАРАҚҚИЙ ЕТУВЧИ МАШҚ
   

Бу методда жисмоний юкланиш стандарт шаклда қайта тикланиши учун ўсиш билан алмашинади. Масалан: штанга билан машқ қилинганда 2-5 марта такрорланишдаги ҳаракат сериясида оғирлик ўзгармайди, лекин ҳар бир янги серия билан ортиб боради.

Дам олиш интервали шундай ўрнатиладики, бу вақтда юкламани ошириш мумкин бўлсин. Бу метод организмдаги функсионал ва таркибий тузилишлар узоқ содир бўлиши учун анча фойдали шароитлар яратиб берилади.

3. 
   ЎЗГАРУВЧАН ИНТЕРВАЛЛИ ТАКРОРИЙ МАШҚ МЕТОДИ
   

Бу методни такрорланувчан машқ методининг бир тури сифатида қараш мумкин, лекин бу ерда юкламанинг ташқи томони катталиги ўзгармас бўлиб, қатьий такрорланувчи деб олинади. Организмнинг жавоб таьсирига келсак, у дам олиш интервалларининг ўзгаришига мос равишда ўзгаради.

Масалан: ўрта масофага югуришда махсус чидамлиликни тарбия­лаш учун бу метод қуйидагича конкретлаштирилади.
Субмаксимал қувватга ега бўлган ишни такрорий бажариш асос қилиб олинади (суб максимал қуввати-машқ бажарувчининг максимал тезлигини 85-90%-га тенг тезлик билан 400 м дан 4 марта югуриш). Такрорланиш орасидаги интервал ҳар бир айрим машғулот давомида 7-8 марта 2-3 дақиқагача қисқартирилади.
Биохимик таҳлил натижасига кўра жисмоний юклама билан дам олиш-нинг бу тартиби ғликолитик алмашиш жараёнининг бетўхтов активлашиб боришини таьминлайди. (Н.И. Волков).

4.