T arbi yad a pedagogik texnologiyalar

uchinchi guruh 
aksiomalarini (o‘quv jarayoni loyihasini 
me’yorlash) pedagogik texnologiya mavjudligining asosiy mahsuloti 
sifatida tavsiflaydi. 0 ‘qituvchining kasbiy faoliyatini texnologiya- 
lashtirish aksiomasi (A7) kasbiy faoliyatning quyidagi innovatsion 
komponentlariga tegishli:
- 
o‘quv jarayoni loyihasining pedagogik g‘oyalarini butun bir 
o‘quv yili uchun o‘qituvchi tomonidan o‘z xususiy uslubiy tajribasiga, 
o ‘quv dasturi mazmuniga va davlat ta’lim standarti talablariga tayangan 
holda mikromaqsadlar ketma-ketligi ko‘rinishida ifodalashning kasbiy 
ko‘nikmasi, Boshqacha qilib aytganda, bu - standart talablarini mikro­
maqsadlar tiliga o‘tkazishning texnologik muammosidir, mikromaqsad 
esa talabalarning bilish va rivojlanish zinapoyasidir. Bu komponent 
bevosita an’anaviy o‘quv mavzularini qaytadan tuzish bilan bogMiqdir.
T exnologik xaritani loyihalash kasbiy k o‘nikmasi. 
Bu jarayon 
pedagogik mahorat cho‘qqisi hisoblanadi, sababi o ‘qituvchi boMajak 
o‘quv jarayonini oldindan ko‘ra biladi, o ‘z g‘oyalarini texnologik 
xaritada qoidali tarzda tasvirlaydi. T a’kidlash joizki, bu kasbiy 
ko‘nikma yetarlicha murakkab, ko‘p bosqichli, o ‘z mohiyatiga ko‘ra 
integrativ bo ‘lib o ‘qituvchidan yaxshi rivojlangan refleks qobiliyatni 
talab etadi;
Darsning axborotli xaritasini konstruksiyalash kasbiy ko‘nikmasi 
yoki bu xaritalar yig‘indisi har bir o ‘quv mavzusi uchun boMajak 
o ‘quv jarayonining aniqlashtirilgan loyihasi hisoblanadi;
Ikki pedagogik o b ’yektni taqqoslash kasbiy k o ‘nikmasi\
texnologik xaritalar ko‘rinishidagi o ‘quv jarayoni loyihasi va m a’lum 
sinfda real o‘quv jarayoni natijalari bilan birgalikda darsning axborotli 
xaritalar tizimi. Taqqoslashni aniq ko‘rsatkichlar va texnologik 
muolajalar bo'yicha o ‘tkazish kerak. Qiyoslash muolajalari asosida 
tashhislash natijasiga ko‘ra, mazkur sinfda o ‘quv-tarbiyaviy faoliyat 
rivojini qayd etuvchi maxsus monitoringi yotadi.
0 ‘quv jarayoni loyihasini m e’yorlash aksiomasining (A8) 
mohiyati quyidagilardan iborat: o‘quv jarayoni loyihasi texnologik 
xarita tarzida tayyor bo‘lgach, bevosita zaruriy hisoblar amalga 
oshirilishi kerak: o ‘quv vaqti, didaktik axborot hajmi, uni o ‘zlashtirish 
tezligi, shu o ‘quv mavzusi chegarasida talabalarni rivojlantirishning 
uslubiy dasturiga ajratiladigan vaqt va boshqalar.
25

---

Nihoyat, uchinchi guruhning so‘nggi aksiomasi shunday ifoda- 
lanadi: yakuniy natijani kafolatlaydigan pedagogik texnologiyaning 
maqbul ishlashi uchun ishchi maydonni shakllantirish aksiomasi (A9). 
Har qanday pedagogik texnologiya bu aksioma talablarini bir vaqtning 
o ‘zida talabalarning ham o ‘quv, ham umumiy yuklamasi bo ‘yicha 
qanoatlantirishi shart; darsning axborotli xaritasi ichida yosh jihatidan 
o ‘z guruhi doirasida talabalarni o ‘quv-bilish faoliyatlarining asosiy 
turlari m ’yorini saqlash zarur. Bu bevosita psixologik-pedagogik va 
fizio-gigienik m e’yorlarni saqlashga ham tegishlidir.
Shunday qilib, V.M.Monaxov tomonidan taklif etilgan to ‘qqizta 
didaktik aksiomalar bilan kitobxonlar tanish bo‘ldi. Olimning 
ta’kidlashicha, bu aksiomalarni bajarish va ularga rioya qilish bevosita 
pedagogik texnologiyalami loyihalash va ta’lim kengligiga asosli 
ravishda tatbiq etish imkonini tug‘diradi.