T arbi yad a pedagogik texnologiyalar

Birinchi guruh (A l) 
- pedagogik texnologiyaning ta’lim 
makoniga talab qo‘yish aksiomasi; A2 - pedagogik texnologiyaning 
“o ‘qituvchi” tizimiga moslik aksiomasi; A3 - pedagogik texnologi­
yaning predmet uslubi tizimiga nisbatan universallik aksiomasi.
23

---

Ikkinchi guruhga 
(A4) - pedagogik texnologiya asosini tashkil 
etuvchi o‘quv jarayoni modelini loyihalash aksiomasi kiritiladi. Bu 
axborotli model quyidagi parametrli topshiriqlar yordamida tavsiflanadi:
- parametr (maqsadga joizlik) o ‘quv-tarbiyaviy jarayonning 
umumiy maqsad va yo‘nalishini mikromaqsadlar tizimi ko‘rinishida 
ifoda etadi.
- parametr (tashhis) mikromaqsadlarga erishish yoki erishmaslik 
dalili to‘g‘risida boshqaruv axborotni mujassamlashtiradi.
- parametr (miqdorli o‘lchov) talabalarning mustaqil faoliyati 
xususiyatlari, xarakteri va hajmi haqida tashhisning muvaffaqiyatli o ‘ti- 
shini kafolatlash uchun yetarli bo‘lgan mazmunli va sonli axborot 
beradi.
- parametr (mantiqiy tuzilma) bu o ‘qituvchining uslubiy 
fikrlarini o ‘quv jarayonining yaxlit va mantiqan ko‘rsatmali modeliga 
aylantirish bosqichini e’tiborga oladi va o ‘qituvchi mahoratining 
yuksak darajasini belgilab beradi. Bu faoliyat shunchalik o ‘quv 
jarayonining mantiqiy tuzilmasi fotografiyasi emas, balki maxsus 
shakllangan ish maydon boMib, unda barcha elementlar texnologik 
qonuniyatlar asosida ifodalanadi va m a’lum muolajalar yordamida 
yetarlicha muqobillashtiriladi.
- parametr (tuzatish) pedagogik yaroqsizlik, ya’ni tashhisdan 
o ‘tmagan talabalar haqida va tuzatishning uslubiy yo‘llari to ‘g ‘risidagi 
axborotni tasvirlaydi.
Shuningdek, ikkinchi guruhga (A5) o ‘quv jarayoni modelining 
tashkil etuvchi ko‘rsatkichlari tizimi yaxlitligi va takrorlanuvchanligi 
aksiomasi ham kiritiladi.
0 ‘quv jarayonini texnologiyalashtirish ob’yektida har qanday 
predmetning o‘quv mavzusi boMishi kerak, uning hajmi esa qat’iyanligi 
bilan ajralib turadi: eng kamida - 6-8 dars, eng ko‘pi bilan - 22-24 
dars. Ana shu mavzu loyihasida bo‘lajak o ‘quv jarayoni yuqorida 
nomlangan beshta parametr yordamida yaxlit beriladi va aynan shu 
o ‘quv mavzusi har qaysi predmet bo‘yicha o ‘quv jarayonini loyiha- 
lashga imkon beradigan bir xildagi muolajalar ko‘rinishida texno­
logiyalashtirish va loyihalashning takrorlanuvchanligini ta’minlaydi.
Ikkinchi guruh tarkibiga kiradigan yana bir aksioma (A6) - bu 
o ‘quv jarayonining axborotli 
modelini texnologiyalashtirishdir. 
V.M.Monaxov tajribasida bir mavzu doirasida beshta parametrlarni 
o ‘zida mujassamlashtirgan o‘quv jarayoni loyihasining texnologik 
xaritalari yaratilgan. Texnologiya o ‘qituvchini loyihalash muolajalari
24

---

tizimi bilan qurollantirsa, texnologik xaritalar o‘quv mavzusi bo‘yicha 
o‘quv jarayoni loyihasining pasporti sifatida kerak bo‘ladi.
M uallif