Statistik kuzatish uslubiyoti

Muntazam xatolar
doimo bir yo’nalishda bo’ladi. Ular oldindan 
ko’zlangan va oldindan ko’zlanmagan xatolarga bo’linadi. Oldindan 
ko’zlangan xatolar - bilib turib qilinadigan xatolardir.

---

Statistik ma’lumotlarni to`plash va qayta ishlash usullari
26 
qiladigan ishi. Lekin operator har kuni sutning sifatini tekshirishdan oldin u o’z 
uskunalarini to’g’ri ishlashiga ishonch hosil qilishi kerak. Keyin insonlarda yaxlitlab 
aytish odati bor. Necha bosh qo’yingiz bor deb so’ralsa, odatda 10 tacha deb javob 
beriladi.Haqiqatda esa qo’ylar soni 8 ta yoki 12 ta bo’lishi mumkin. 
Reprezentativ (bu xatolarni tanlab kuzatish mavzusida chuqur o’rganamiz) 
xatolar qisman kuzatishga xos bo’lgan xatolardir.Ular tanlab olingan to’plam 
birliklari bosh to’plamdagi xususiyatlarni o’zida to’la aks ettirmaganligi tufayli paydo 
bo’ladi. 
Kuzatish xatosiz bo’lishi juda ham qiyin masala.Lekin uni iloji boricha 
kamaytirish yoki umuman yo’q qilish statistikaning muhim vazifalardan biridir. 
Yuqorida ko’rib chiqilgan barcha masalalarning to’g’ri echilishi kuzatish 
xatosini yo’qotishning omillaridir. Xatolarni kamaytirishning yana bir yo’li-
ma’lumotlarni qabul qilish paytidagi nazorat qilishdir. Nazorat arifmetik va mantiqiy 
bo’ladi. Arifmetik nazoratda chiqarilgan jamlar, bir-biriga bog’liq bo’lgan 
ko’rsatkichlar tekshirib ko’riladi.Mantiqiy nazoratda esa javoblar to’g’riligi tahlil 
qilinadi. Masalan, so’rov varaqasida keltirilgan javoblar: jinsi-ayol, yoshi-8, 
ma’lumoti oliy. Ko’rinib turibdiki javoblardan bittasi noto’g’ri, ya’ni yoki yoshi, yoki 
ma’lumoti noto’g’ri yozilgan, hammaga ma’lumki 8 yoshli qiz bola oliy ma’lumotli 
bo’lishi mumkin emas. 
O’rganilayotgan hodisa bo’yicha statistik kuzatish o’tkazish natijasida u haqida 
ko’pdan-ko’p va turli-tuman tarqoq ma’lumotlar to’planadi. Bu ma’lumotlar asosida 
hali hech qanday fikr yuritib bo’lmaydi, chunki ular tarqoq va har xildir. Shuning 
uchun ham navbatdagi vazifa to’plangan ma’lumotlarni bir tizimga keltirish, tartibga 
solish, umumlashtirishdan iboratdir. Bu muammo statistikada jamlash (svodkalash) 
metodini qo’llash bilan hal etiladi. Jamlashdan statistik tekshirishning ikkinchi 
bosqichi boshlanadi.