|
Ўқув гуруҳи,
ўқув йили
|
Жисмоний ривожланиши
|
Бўйи (см)
|
Гавда оғирлиги (кг)
|
Букиш кучи
|
Ўпканинг тириклик сиғими
|
МПК
|
Шифокор хулосаси
|
Тик турганда
|
ўтирганда
|
Қўл кучи
|
Гавда (кг)
|
Мл/мин
|
Мл/мин/кг
|
Ўнг панжа (кг)
|
Чап панжа (кг)
|
БЎСМ, ИБЎСМ, ОЗК, СК, ОМСМ га қабул қилинганда
|
Дастлабки маълумотлар
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ўқув-машғулоти босқичи:
|
1-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3-йилдан кўп
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Спортда камолотга эришиш босқичи:
|
1-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-йилдан кўп
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Олий спорт маҳорати босқичи:
|
бутун даврда
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ўқув гуруҳи,
ўқув йили
|
Кўрик санаси
|
Жисмоний тайёрланганлиги
|
Машғулот ва мусобақа фаолияти
|
Энг яхши
спорт натижалари
|
Умумий
|
Махсус машқлар
|
Сони
|
30 м га югуриш сек
|
Жойдан узунликка сакраш
|
3x10 м га моккисимон
югуриш сек
|
Турникда тортиниш, такрор. сони
|
Ётган ҳолда қўлларни букиб ёзиш
|
1000 м га югуриш сек
|
Машғулот кунлари
|
Мусобақа кунлари /стартлар
|
БЎСМ, ИБЎСМ, ОЗК, СК, ОМСМ га қабул қилинганда
|
Дастлабки маълумотлар
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ўқув-машғулоти босқичи:
|
1-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3-йилдан кўп
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Спортда камолотга эришиш босқичи:
|
1-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-йил
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-йилдан кўп
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Олий спорт маҳорати босқичи:
|
бутун даврда
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Спорт анамнези
Кўрсаткичлар
|
1-кўрик
______________
(кўрик санаси)
|
2-кўрик ______________
(кўрик санаси)
|
3-кўрик ______________
(кўрик санаси)
|
4-кўрик ______________
(кўрик санаси)
|
Спорт машғулотлари ва мусобақалардаги иштироки тўғрисида қисқача маълумот
|
|
|
|
|
Функционал ҳолатни синаш
Кўрсаткичлар
|
1-кўрик
______________
(кўрик санаси)
|
2-кўрик ______________
(кўрик санаси)
|
3-кўрик ______________
(кўрик санаси)
|
4-кўрик ______________
(кўрик санаси)
|
Жисмоний юкламадан аввал
|
Нафас олиш,
1 дақиқада марта
|
|
|
|
|
Қон томири уриши(пульс),
1 дақиқада марта
|
|
|
|
|
Пульс уриши характери
|
|
|
|
|
Қон босими,
симоб устуни мм
|
|
|
|
|
Жисмоний юкламадан кейин
|
Нафас олиш,
1 дақиқада марта
|
|
|
|
|
Қон томири уриши(пульс),
1 дақиқада марта
|
|
|
|
|
Пульс уриши характери
|
|
|
|
|
Қон босими,
симоб устуни мм
|
|
|
|
|
Хулоса
Жисмоний ривожланиш
|
|
|
|
|
Соғломлиги
(функционал ҳолати)
|
|
|
|
|
Спорт машғулотлари ва мусобақаларга рухсат бериш
|
|
|
|
|
Мутахассисга юбориш
|
|
|
|
|
Тавсия
|
|
|
|
|
Изоҳ
|
|
|
|
|
2. Ўқув дастурининг методик қисми
Дастурнинг услубий бўлими тайёргарликнинг асосий турлари бўйича ўқув материали, унинг ўқув йиллари ва йиллик циклга бўлиниши; машғулот ва мусобақалар юкламасининг тавсия этилган ҳажми ҳамда спорт натижаларини ўқув йиллари бўйича режалаштириш; педагогик ва тиббий биологик назоратни ташкил этиш ва ўтказиш; ўқув-спорт машғулотларини ўтказиш бўйича амалий материаллар ва услубий тавсияларни ўз ичига олади.
Тушунтириш хати
Бўлимда қуйидагилар кўрсатилади:
меъёрий- хуқуқий ҳужжатлар, улар асосида дастур тузилади;
ўқув- машғулот жараёнида дастурнинг тушунчаси ва ўрни;
дастур ва унга мос ўқув гуруҳларига мўлжалланган ўқув даври;
амалдаги дастурга нисбатан жиддий ўзгаришлар.
Тавсиялар: Бошланғич тайёргарлик ва ўқув-машғулоти (2 йилгача) босқичлари амалий машғулотлари учун дастурий материал, танланган спорт турининг техник ва тактик маҳоратини такомиллаштиришга ҳам алоҳида жисмоний сифатлар ҳамда комплекс сифатлар ривожига нисбатан йўналтирилган тамойил бўйича алоҳида тўпламлар (блок) га жамланган машғулот вазифалари шаклида тақдим этиш тавсия этилади. Баъзи спорт турларида, тегишли ўқув босқичлари учун амалий машғулотлар учун дастур материалларини берилиши, асосий тайёргарлик воситаларининг кетма – кетлигини тасвирланишини касб этадиган вариант қўлланилади.
Спорт захираларини тайёрлашга бўлган талабларнинг ўсишини, шунингдек мақсад ва вазифаларни ҳисобга олиб: ўқув режаси, йиллик циклнинг режа-чизмаси (материални йиллик циклда ўқув йиллари бўйича тақсимлаш), ўқув йиллари бўйича назорат – меъёрий талаблар бўлимларига ўзгартиришлар киритилиши мумкин. Психологик тайёргарлик, тикланиш тадбирлари, тарбиявий ишлар бўйича дастур бўлимлари спорт мактаблари шароитида мавжуд имкониятлар ҳамда қўллаш мумкин бўлган амалий материаллардан ташкил топиши керак.
Ушбу бўлимда спорт-соғломлаштириш (СС), бошланғич (дастлабки) тайёргарлик (БТ), ўқув-машғулоти (бошланғич спорт ихтисослиги ва чуқурлаштирилган машғулотлар) (ЎМ), спортда камолотга эришиш (СКЭ) ва олий спорт маҳорати (ОСМ) босқичларида спортчилар тайёрлашнинг кўп йиллик ўзига хос қирралари очилади ва:
илк катта ютуқларга эришиш учун ёши ва машғулотлар стажи (оммавий разрядлар, биринчи, СУН ва СУ меъёрларини бажариш 3-жадвалга асосан);
спортдаги натижаларининг максимал даражасига эришиши учун ёши ва машғулотлар стажи (ХТСУ меъёрини бажариш);
болалар ва ўсмирларнинг жисмоний ривожланиши ёш хусусиятларининг қисқача таснифи;
кўп йиллик тайёргарликнинг асосий услубий низоми;
тайёргарлик босқичлари ва уларнинг ўқув йиллари билан узвийлиги;
спортчиларнинг жисмоний сифатлари ривожланиши сенситив (ижобий, қулай) даврларини ҳисобга олиб ўқув йиллари бўйича машғулот жараёнини нисбий йўналтириш;
танланган спорт тури бўйича шуғулланишни бошлаш учун минимал ёш, гуруҳлардаги шуғулланувчилар сони, ўқув-машғулот ишлари режими, ўқув йиллари бўйича меъёрий талаблар (1, 2 ва 4-жадваллар).
Тавсиялар: кўп йиллик ўқув-машғулоти жараёнини ташкил этишда спортчиларнинг танлаган спорт тури бўйича ўзларининг энг юқори натижаларига эришадиган оптимал ёш чегараларини ҳисобга олиши керак. Бундай ҳисоблар Олимпия ўйинлари финалчиларининг ёши ҳақидаги маьлумотлар, қайсики, деярли кўпгина спорт турларида – ёши катталиги деярли бирдай.
Бундан ташқари маълум бир спорт турида энг юқори спорт натижаларига эришиш учун лозим бўлган муддатни ҳам ҳисобга олиш лозим. Қоидага биноан, қобилиятли спортчилар дастлабки катта ютуқларга 4-6 йилдан сўнг, юқори натижаларга эса 7-10 йиллик ихтисослаштирилган тайёргарликдан сўнг эришишади.
Кўп йиллик тайёргарлик дастурини ишлаб чиқишда қуйидаги услубий низомлар асосида амалга ошириладиган яхлит бир педогогик жараён сифатида кўриб чиқиш керак:
Болалар, ўсмирлар, ёшлар ва катта спортчилар машғулоти вазифалари, воситалари ва услубларининг қатьий кетма-кетлиги;
умумий ва махсус жисмоний тайёргарлик воситалари ҳажмининг қатъий ортиши орқали улар орасидаги фарқ аста секин ўзгаради: МЖТ ҳажмининг ҳиссаси (машғулот юкламаларининг умумий ҳажмига нисбатан) йилдан йилга ортади ва шунга мос равиишда УЖТ ҳиссаси камаяди;
спорт техникасининг узлуксиз такомиллашиши;
ёш спортчиларнинг кўп йиллик машғулотлари жараёнида машғулотлар ва мусобақалар юкламаларини аста-секинлик билан қўллаш принципларига қатъий амал қилиш;
жинсий етуклик даврини эътиборга олган ҳолда машғулот ва мусобақа юкламаларини тўғри режалаштириб бориш;
кўп йиллик тайёргарликнинг барча босқичларида спортчилардаги жисмоний сифатларини бир вақтда ривожланишини амалга ошириш, ҳамда энг қулай бўлган ёш даврларида алоҳида жисмоний сифатларни нисбий ривожлантириш;
кўплаб материалларни умумлаштиришга асосланиб, у ёки бу жисмоний сифатлар ривожланиши сенситив (ижобий, қулай) фазаларининг муддатларини ажратиш мумкин;
машғулот жараёнининг ўқув йили бўйича нисбий йўналтирилиши, ёш спортчиларда жисмоний сифатлар ривожланишининг сенситив (ижобий, қулай) даврини ҳисобга олган ҳолда аниқлаб борилади. Шу билан бирга бу ёшда кам ривожланадиган (камолотга етмайдиган) сифатлар ривожланишини эътиборсиз қолдириб бўлмайди.
Дастурда ҳар томонлама жисмоний ва техник тайёргарлик восита ва услубларининг кенг доирасини тасвирлаш лозим, айниқса, бошланғич тайёргарлик босқичи яьни координацион сифатлари, тезкорлик сифатлари, чидамлилик ва бошқа сифатларни ривожлантиришга йўналтирилган ҳаракатли ва спорт ўйинлари, машқлари ва спорт турлари) учун.
20-жадвал
Do'stlaringiz bilan baham: |
