Sintaksis haqida umumiy ma'lumot

Ba’zan-ba’zan,dam-dam,goh-goh kabi bog’lovchilar yordamida bog’langanda esa uyushgan bo’laklarning navbatma-navbatligi ifodalanadi.
Solishtiring. Goh o’ynaydi,goh yig’laydi.Ana shunday ma’no ifodalanganda dam-dam,goh-goh,ba’zan-ba’zan kabi bog’lovchilar o’zaro almashinib keladi.
Uyushgan bo’laklar o’zaro zidlik munosabatida bo’lganda ular o’rtasiga zidlov bog’lovchilari (ammo,lekin,biroq) qo’llaniladi. M:Hammasini tinglardim,ammo o’xshashini topmasdim aslo.
Uyushgan bo’laklar ifodalagan ma’no inkor etilib,ularning har biri ta’kidlab ko’rsatilsa,na…na bog’lovchi vazifasidagi yuklama qo’llaniladi.M: Na sen,na men buning kafolatini olganmiz.
Na…na uyushgan bo’lakli gapning kesimi tasdiq shaklida bo’lganda ham,inkor shaklida bo’lganda ham qo’llana beradi. Agar uyushiq bo’lakli gap kesimi tasdiq shaklda bo’lsa, na…na uyushiq bo’laklarni o’zaro bog’lash va gapni inkor gapga aylantirish vazifasini bajaradi.Aksincha,gapning kesimi inkor shaklda bo’lsa,na..na uyushgan bo’laklarni o’zaro bog’lash va ularning ma’nosini ta’kidlash vazifasini bajaradi.
Solishtirinig. Na Salim,na Karim keldi. Na Salim,na Karim kelmadi.
Uyushiq bo’lakli gaplarda umumlashtiruvchi so’zlarning qo’llanilishi
Uyushgan bo’lakli gaplarda ko’pincha uyushgan bo’laklarning ma’nosini jamlovchi umumlashtiruvchi so’zlar ham qo’llaniladi. Bunday vaqtda uyushgan bo’laklar narsa va hodisalarni,belgi-xususiyatlarni alohida-alohida ifodalasa,umumlashtiruvchi so’z esa ularning hammasini jamlagan holda ifodalaydi.
Demak,uyushgan bo’laklar bilan umumlashtiruvchi so’z o’rtasida xususiylik-umumiylik,jins-tur munosabati mavjud bo’ladi.Uyushgan bo’laklar xususiyliklarni,jinsni; umumlashtiruvchi so’z esa umumiylikni,turni bildiradi.
Uyushgan bo’laklar qaysi grammatik shaklda bo’lsa va qanday so’roqqa javob bo’lsa,umumlashtiruvchi so’z ham ko’pincha ana shunday shaklda bo’ladi va shunday so’roqqa javob bo’ladi.
Uyushgan bo’laklar qaysi bo’lak bilan tobe munosabatda bo’lsa,umumlashtiruvchi so’z ham shu bo’lak bilan tobe aloqada bo’ladi.