Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

O K o ' q d a g i  p r o y e k s iy a la r in i  t o p a y lik :

(a)y = 0,(P )y = -P y = N  = -P c o s a ,  (N )y  = N ,(F i)y = 0.

D em ak,  O Y  o ‘q  uchun

0 = - P c o s a +   /V

bo'ladi.  Oxirgi  ifodadan  qiya  tekislik  reaksiya  kuchining  kattaligi 

/V=  Pcosoc  b o 'lad i.  |^ | = |^o|  ekanidan  P0 =  P  co sa,  binobarin, 

Fx  = kPcosa.  Ishqalanish  kuchining  bu  ifodasini  (b)  tenglam aga 

keltirib  qo'yaylik,  u  holda

ifodani  hosil  qilam iz.  D em ak,  qiya  tekislik  b o 'y ic h a   h a ra k a tla ­

n ay o tg a n   ta x ta c h a n in g   te z la n is h i  qiya  te k is lik n in g   q iy alik  

burchagiga  va  ishqalanish  koeffitsientiga  b o g'liq   ekan.  B in o ­

barin,  bu  kattaliklam i  bilgan  h o ld a  a  tezlanishni  hisoblab  topish 

m um kin.

Agar  ishqalanish  koeffitsienti  nolga  teng  b o 'lsa  (ishqalanish 

kuchini  e ’tiborga  olmasak),  u  holda  taxtacha  qiya  tekislikdan

a = g sin a

tezlanish  bilan  harakatlanib  tushadi.

Qiya  tek islik ning  b alan d lig in i  h  b ilan ,  asosini  /  bilan  va 

uzunligini  L bilan  belgilaylik  (63-  rasmga q.).  U  holda

та = P s i n a - ^ / ’cosa 

bo'ladi.  P = mg  ekanini  e ’tiborga  olsak,

та = mg sin a  -  kmg cos a. 

Bundan  taxtachaning  tezlanishi  uchun

a  = g ( s i n a - / :c o s a )

( 8 7 )

h

sina = —  va  cosa = -  

L

L

bo'ladi.  D em ak,  tezlanishning  ifodasi

(

8 8

)

t 3 l

---

k o ‘rinishga  ega  b o ‘ladi.  h,  I,  L  uzunliklam i  o ‘lchab,  taxtachaning 

q iy a  te k islik   b o 'y ic h a   h a ra k a tid a g i  te z la n is h in i  h iso b la sh  

m um kin.