Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti


1 3 4 -  § .  Q attiq   jism lard a  d eform atsiya



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet322/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   318   319   320   321   322   323   324   325   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]

394


1 3 4 -  § .  Q attiq   jism lard a  d eform atsiya .

D efo rm a tsiy a   turlari

Kuch ta ’sirida jism larning deformatsiyalanishi,  elastik va plastik 

deformatsiyalar,  elastik  deform atsiyalar  uchun  G u k  qonuni o ‘rinli 

ekanligi  haqida  39-  § da to ‘xtalib o 'tg an  edik.  Endi  qattiq jism ning 

tuzilishi haqidagi tasaw urlarga asoslanib, bu hodisani biroz kengroq 

k o ‘rib  chiqam iz.

Q attiq  jism ning  tashqi  kuch  ta ’siridagi  deform atsiyasi  ikki 

asosiy ko'rinishd a bo'ladi: siqilish yoki  cho'zilish  deform atsiyasi va 



siljish  deform atsiyasi.  Bu  ikki  ko'rinishdagi  deform atsiyani  jism  

sirtiga  ta ’sir  etuvchi  kuchni  u ning  tashkil  etuvchilariga  ajratib, 

ularning har birining ta ’siri  natijasi bilan  quyidagicha  tushuntirish 

m um kin.

F araz  qilaylik,  parallelepiped  ko'rinishdagi  jism ning  sirtiga 

shu  sirt  bilan  b iro r  burchak  hosil  qilib  f   kuch  ta ’sir  etayotgan 

bo'lsin (217-  rasm).  Bu kuchni  ikkita tashkil etuvchilarga ajratamiz. 

Tashkil  etuvchilardan  biri  Fn  jism   sirtiga  tik  y o'n alg an   b o'lib , 

jism ni  siqadi  (yoki  ch o'zad i).  N atijad a  siqilish  (yoki  cho'zilish) 

deformatsiyasi ro 'y  beradi;  ikkinchi tashkil etuvchi  F, esa jism sirtiga 

u rin m a   (p arallel)  ravishd a  y o 'n a lg a n   b o 'lib ,  jism n in g   u stk i 

qatlam ini  pastki  qatlam iga  nisbatan  siljitishga  intiladi — siljish 

deform atsiyasi  yuzaga  keladi.  C h o'zilish  deform atsiyasi jism ning 

hajm ini  o'zgartirad i,  lekin  shakli  o'zgarm aydi.  M asalan,  silindr 

shaklidagi  sterjenni  bir  u ch idan  osib,  ikkinchi  u ch id an     kuch 

bilan  tortsak,  u  holda  cho 'zilg an   sterjenning  shakli  o'zgarm aydi, 

silindrsim on shakldaligicha qoladi  (218-  rasm).

F

217- rasm.

218- rasm.


Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   318   319   320   321   322   323   324   325   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish