Shimoliy amerika



Download 9,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/33
Sana23.01.2022
Hajmi9,77 Mb.
#404109
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   33
Bog'liq
gift 11 uz (1)

Togʻlar: oʻtmishga nazar  

 

S



himoliy Amerika – bepoyon xilma-xil landshaftlar qit’ashisoblanadi, lekin eng 

g’ayrioddiy  va  hayratlanarli  manzaralarni  tog’larda  uchratish  mumkin.  Qit’aning  tog’ 

tizmalari  bo’ylab  sayohat  qilish  orqali  Shimoliy  Amerika  tabiati  shakllanishi  tarixini 

anglash mumkin. Zilzilalar va vulqonlar otilishi odatiy bo’lgan juda yosh tog’ cho’qqilari, 

qadimgi  davrlarning  izlari  qolgan  qoyalar  va  hatto  sayyoramizda  topish  qiyin  bo’lgan 

qadimgi tog’ jinslarini ham bu yerlarda uchratish mumkin. 

Qit’alarning  birlamchi  yer  qobig’ining  shakllanishi  paytida  yer  yuzasiga  chiqqan  lava  ulkan 

granit  bloklar  –  kratonlar

 

shaklida  qotib  qolgan.  Vaqt  o’tishi  bilan  kratonlar  parchalangan,  ularning 



bo’laklari  harakatlaznib  yana  bir-biri  bilan  to’qnashishi  natijasida  yangi  katta  bloklar  hosil  bo’lgan. 

Bunday  bloklarning  to’qnashuvi  ko’p  tog’larning  paydo  bo’lishiga  sabab  bo’lgan.  Payti  kelib  tog’ 

ko’tarilishlari suv, shamol, harorat o’zgarishi va keyinchalik tirik mavjudotlar ta’sirida

 

vayron bo’lgan. 



Baland tik cho’qqilar o’rnida tekisliklar yoki peneplenlar hosil bo’lgan. 

Shimoliy  Amerika  huddudida  juda  qadimiy  tog’  tizmalarini  uchratish  mumkin.  Masalan, 

Kanadaning  qalqonsimon  qoyali  toshlari  ikki  yarim  milliard  yoshdan  oshgan.  Bundan-da  qadimiy, 

paydo  bo’lganiga  qariyb  to’rt  milliard  yilcha  bo’lgan  tog’  jinslarini  Grenlandiyada  uchratish  mumkin. 

Shuningdek,  bu  yerda  qadimgi  hayot  izlari  ham  topilgan.  Tadqiqotchilarning  hisob-kitobiga  ko’ra 

ularning yoshi taxminan 3,7 milliard yilni tashkil qiladi.  

Materik  sharqidagi  mashhur  Appalachi  tog’  tizmasi  ulkan  superkontinent  –  Pangeya  izlarini 

berkitib  turadi.  Taxminan  480  million  yil  oldin,  Ordovik  davrida,  kontinental  bloklarning  bir  nechta 

to’qnashuvi natijasida katta tog’ tizimi shakllana boshlagan. Ehtimol 260-325 million yil oldin allegan 

tog’i paydo bo’lishi natijasida tog’ning eng yuqori ko’tarilishi kuzatilgan. Aynan shu hodisa Pangeaning 

paydo  bo’lishi  bilan  bog’liq  deb  taxmin  qilinadi.  Natijada,  qadimgi  Appalachi  tog’lari  deyarli 

superkontinent  markazida  paydo  bo’lib  qoldi

Bu  tog’lar  hozirgi  kundagi  tog’larga  umuman 



o’xshamasdi.  Ular  Alp  va  Qoyali  tog’laridek  baland,  ularning  davomi  esa  yer  qobig’ining  Afrika 

blokining shimoli-g’arbida joylashgan tizma edi. Millionlab yillar davomida bu ulkan tog’ tizmasi qulab, 

yemirildi. 




Download 9,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish