Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Hisobga olish usuli 
bo‘yicha 
1. Bankning 
operatsion va turli 
xarajatlari
 
bankning qisman soliq to‘lovlari 
jalb qilingan resurslar uchun foiz to‘lovlari 
asosiy fondlar amortizatsiyasi 
moddiy va nomoddiy aktivlarning eskirishi va 
emirilishi 
ijara to‘lovlari 
hisoblash markazlari uchun to‘lovlar 
reklama to‘lovlari 
pochta va telegraf to‘lovlari 
o‘qitish uchun to‘lovlar 
ish qog‘ozlari, magnit lentalar, qadoqlash mate-
riallari uchun to‘lovlar 
nokapital xarakterdagi sarflar uchun to‘lovlar 
II 
2. Boshqaruv 
apparatini saqlash 
ish haqi; 
rag‘batlantirish maqsadida berilgan mukofot va 
yordamlar; 
ijtimoiy fondga o‘tkazmalar; 
bino, uskunalar, engil mashinalarni saqlash xara-
jatlari; 
muhofaza uchun xarajatlar; 
xizmat safarlari, devonxona va boshqalar uchun 
xarajatlar.
Bu xarajatlar foizsiz xarajatlar toifasiga kiradi. 
Bankning qisman soliq to‘lovlariga quyidagilar kiradi: 
mulk solig‘i; 
avtomobil solig‘i; 
qo‘shilgan qiymat solig‘i; 
muhim tarmoqlarni qo‘llab-quvvatlash fondiga to‘lanadigan 
soliq. 
Barcha qayd qilingan soliqlar bank operatsiyalarni amalga 
oshirishda sarflanadigan xarajatlarga, tannarxga qo‘shiladi. Foyda solig‘i 

---

140
esa bank balansidagi foydadan to‘lanadi. 
[91]
. 
Marja – 
bu savdo, birja, sug‘urta va bank amaliyotida tovarlar 
narxi, valuta va qimmatli qog‘ozlar kursi, foiz stavkalari va boshqa 
ko‘rsatkichlar farqini aniqlash uchun ishlatiladigan atama. Bank ama-
liyotida bu tushuncha quyidagicha ta’riflanadi. Marja – bu:
Soddaroq qilib aytganda, marja tijorat bankining daromad foizi bi-
lan xarajat foizi o‘rtasidagi farq yoki olingan va to‘langan foizlar o‘rta-
sidagi farq. Aynan marja bank foydasi va xarajatlarni qoplash manba-
yidir. Uning miqdori absolut va nisbiy miqdorlarda ifodalanishi mum-
kin. 
Absolut miqdorlarda marja quyidagicha aniqlanadi: 
M = 
Muayyan davrda olingan 
foizlar summasi 
– 
Shu davr ichida to‘langan 
foizlar summasi 
Masalan, marjali ssudalar bo‘yicha marjaning absolut summasi 
quyidagicha hisoblanadi: 
M
ss 
=
Ssudalar to‘lovlari 
bo‘yicha foizlar 
summasi 
–
Kredit resurslari 
bo‘yicha foizlar 
summasi