Samarqand iqtisodiyot va servis

Progressiv,proporsional va regressiv soliqlarning grfik ko’rinishi

Soliqlar amal qilish doirasi (markaziy va mahalliy soliqlar),mahsulot tannarxiga qo’shilish usuli (to’g’ri va egri soliqlar) va iqtisodiy mazmuniga qarab turkumlanadi.

Soliqlarni pasaytirirsh iqtisodiy yuksalish va davlat daromadlarining o’sishiga olib kelishini birinchi bo’lib amerkalik iqtisodchi A.Laffer asosladi.Uning mulohazisiga ko’ra, korporatsiyalar daromadiga soliqlar stavkasini haddan tashqari oshirish ularning capital quyilmalariga bo’lgan rag’batni susaytiradi,fan-texnika taraqqiyotini to’xtatadi,iqtisodiy o’sishni sekinlashtiradi va oxir-oqibatda, davlat byudjeti tushumlariga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
Davlat byudjetining daromadlari va soliq stavkasi o’sishi o’rtasidagi bog’liqlikning grafikda tasvirlanishi <> nomini oldi.

Grafik tik o’qida soliq stavkasi(R), yotiq o’qda – davlat byudjetiga tushumlar (V) aks etgan.Soliq stavkasining optimal miqdori() davlat byudjetiga eng yuqori tushum () ni ta’minlaydi.

Soliq yuki darajasini miqdoran aholi jon boshiga to’g’ri keluvchi soliqlar miqdorini to’lovga layoqatlilik ko’rsatkichiga nisbati sifatida ifodalanadi:
K_{soliq yuki} = ∑ N_x/P yoki K_{soliq yuki}= DN/PN

bu yerda: N_x – aholi jon boshiga keluvchi soliqlarning o’rtacha miqdori;

DN – aholining soliqlar to’langandan keying daromadi;
PN – aholining to’lovga layoqatliligi.
Soliq yuki darajasini solqlarning yalpi ichki mahsulotdagi salmog’i bo’yicha ham aniqlash mumkin:
K_{soliq yuki} =∑ N / ∑ YaIM

1. 
   bu yerda; N- soliqlar miqdori;
   
2. 
   YaIM – yalpi ichki mahsulot hajmi
   

Davlat iqtisodiy siyosatining muhim tarkibiy qismlaridan biri moliyaviy siyosati hisoblanadi.Moliyaviy siyosat – davlatning o’z vazifalarini amalga oshirish uchun moliyani tashkil etish va foydalanish bo’yicha chora-tadbirlar majmui.