S yunusov, Z. Abdiyev

Issiqxonalarda o„simliklarni mineral oziqalar bilan ta‟min
-
lash yo„llari.
O„simliklarni mineral oziqlanishini boshqarish eng 
murakkab bo„lgan omildir. Issiqxonada ko„chatlarni ildizi orqali 
oziqlantirish muammosi quyidagi asosiy yo„llar bilan hal etiladi: 
1.
O„zida mavjud bo„lgan yaxshi o„g„itlangan va unumdorli-
gi yuqori tuproqlardan foydalanish; 
2.
Organik va mineral o„g„itlar qo„shib, turli komponentlar-
dan hosil bo„lgan oziqali tuproq aralashmasini yaratish; 
3.
Kelib chiqishi organik (yog„och qipig„i, somon, daraxt qo-
big„i torf, sholi to„poni va boshqalar) moddalarga boy bo„lgan va 
ularni oziqali eritmalar bilan ho„llab tuproq o„rnida qo„llash; 
4.
O„simliklarni tuproqsiz muhitda o„stirish, bunda ularni 
oziqlantirish rezervuardagi (idishdagi) mavjud oziq eritmalardan 
(suv ekini) yoki vaqti-vaqti (davriy) bilan havoga beriladigan (aero-
ponika) yoki inert qattiq materiallardan agregatlangan ildiz joylash-
gan muhitga (agregatoponika) beriladigan oziqa eritmalarini yutilishi 
orqali amalga oshiriladi. 
Issiqxonalarda oziqali tuproq aralashmasini tuproqli aralashma, 
tuproq o„rnida qo„llaniladigan granullangan inert materiallar va kelib 
chiqishi organik moddalardan tarkib topgan aralashmalarni esa 
subs
-
tratlar
deb nomlash qabul qilingan.
Tuproqsiz sharoitda yetishtirishda qo„llaniladigan sun‟iy subst-
ratlar 40 rasmda keltirilgan. 
Organik moddalarga mansub bo„lgan, oziqali eritmalar bilan 
ho„llanib tuproq o„rnida foydalanadigan muhitda o„simliklarni o„sti-
rish xemokultura (xemoekin) deb ataladi. 
Issiqxonalarda sabzavotlarni tuproqsiz, uni o„rnida kelib chiqi-
shi turlicha bo„lgan materiallardan va faqat oziqa eritmalar hisobiga 
oziqlantirilib o„stirish – 
gidroponika
deb nomlanadi. Bu uslubni bir 
necha tur xillari mavjud: suvli ekinlar, aeroponika, ionitoponika va 
agregatoponikalardir. 
Issiqxonada o„simliklarni mineral oziqlantirish muammosini 
hal etishni asosiy yo„li – oziqaga boy tuproq aralashmasidan foyda-
lanishdir. Tuproq aralashmasi tarkibi, foydalanadigan komponentlar 

---

(aralashmalar), o„stiriladigan ekinlar, himoyalangan yer turi, yilning 
davri va boshqa omillar ko„ra, keng doirada o„zgarishi mumkin. 
Tuproq o„rnida kelib chiqishi organik bo„lgan substratlar tuproq ara-
lashmasiga nisbatan kam qo„llaniladi. Ular ko„pincha u yoki bu or-
ganik substratlar katta miqdorda bo„lgan joylarda foydalaniladi. 
Yevropaning shimoliy va shimoliy g„arb mamlakatlarida torfning 
turli xillaridan, o„rmon korxonalari, yog„ochni qayta ishlash va 
sellyuz-qog„oz sanoatiga yaqin joylashgan issiqxonalarda esa qipiq 
va daraxt qobiqlaridan (po„sti) substrat sifatida keng miqyosida 
foydalaniladi. Donli o„simliklar somoni bahorgi plyonkali 
issiqxonalarda qo„llanilmoqda.