Резервная копия Монография Адилбекова cdr

Ekspertiza ob’ektini a’zo-to‘qnmalarga aloqadorligini aniqlash.
Bunday 
tekshiruv o‘tkazish zarurligi jarohatlovchi asbob va boshqa predmetlarda a’zo 
hamda to‘qimalarni zarrachalari borligini aniqlashda tergov idoralari sud sitologik 
ekspertiza oldiga qator vazifalarni qo‘yadi. Bunday hollarda, avvalo, zarrachalarni 
tabiati, ya’ni ular hayvon (odam) organizmidanmi yoki qandaydir o‘simliqdanmi 
yoki biologik xarakterga ega emasligini aniqlashga to‘g‘ri keladi. Zarrachalar 
predmetdan stereomikroskop yordamida ajratiladi va keyin ulardan preparatlar 
tayyorlanadi. Sitologik tekshiruv biologik zarrachalarning hujayra tuzilishini 
osongina aniqlaydi va uni hayvon yoki o‘simlikdan kelib chiqqanligini solishtirish 
imkoniyatini beradi. Agar zarrachani hayvonga aloqadorligi noma’lum bo‘lsa, 
bunda serologik usul (pretsipitatsiya reaksiyasi) dan foydalaniladi. 
Tekshiruv ob’ekti ancha katta bo‘lganda, uni a’zo yoki to‘qimalarga 
aloqadorligi gistologik tekshiruvda aniqlaniladi. Qurigan to‘qima bo‘lakchalari 
nam kamerada yoki maxsus suyuqlikda saqlanadi, chunki bu sharoitda ular 
dastlabki holatga qaytadi.
Jarohatlovchi asbobda hayvonga aloqador hujayra elementlarini topish va 
ularni kompleks tekshirish.
Ekspert amaliyotida ko‘pincha jarohatlovchi asbobda 
a’zo va to‘qimalarning zarrachalarinigina emas, balki mikrozarrachalari, hatto 
ajratib olingan hujayralarni ham tekshirish zaruriyati tug‘iladi. Bunday tekshiruv 
usuli oxirgi yillarda A.P.Zagryadskaya va boshqalar (1982) tomonidan ishlab 
chiqilgan hamda tavsiya qilingan. Stereomikroskop nazoratida predmet yuzasidagi 
qoplamalar oz miqdordagi suv bilan bir necha marta yuvilgach, qirib olinadi 
(yuvindi-qirindi). Agar stereomikroskop yordamida biologak qoplamalar yaxshi 
ko‘rinmasa, bunda predmet yuzasi ho‘llangan marli bo‘lakchasi bilan artiladi va 
undan hujayra elementlari ajratiladi hamda sitologik preparatlar tayyorlaniladi. 
Preparatda topilgan hayvonga aloqador hujayralardan to‘qimalarga bog‘liqligi 
o‘rganiladi. Hujayra elementlarini ajratish uchun olingan yuvindidan 
xromatografiya usulida qon borligini aniqlash va pretsipitatsiya reaksiyasi 

---

109 
yordamida oqsillarni turlarga aloqadorligini o‘rganishda foydalaniladi. Aralash 
agglyutsinatsiya reaksiyasi hujayralarda ABH guruhli antigenlarini aniqlaydi. 
Shundan keyin sitologik usul bilan hujayralarning jinsiy aloqadorligi topiladi. 
Predmetda to‘g‘ridan to‘g‘ri hujayra elementlarini kompleks tekshirish 
usullari ishlab chiqilgan. Buni yassi shisha siniqlari va o‘tkir asboblarning 
qirralarida amalga oshirsa bo‘ladi.