Режа. Кириш i-bob. Ўспиринлик ёшида ҳулқ атвор шаклланишининг методологик ва ижтимоий психологик асослари

Тадқиқотнинг методлари: Кузатиш – ўқувчиларнинг дарс ва дарсдан ташқари хулқ-атворларини, ўзлари ва ўзгаларга нисбатан муносабатлари ҳамда ҳулқ атвор қадриятларнинг фаол мулоқот жараёнида намоён бўлишини аниқлаш, қайд қилиш мақсадида қўлланилди.
Анкета – ўқувчилардаги ҳулқ атвор тасаввурлар ва тушунчалар мазмунини аниқлаш мақсадида махсус тарзда ишлаб чиқилди.
Тестлар – маънавият ва ижтимоий хулқнинг экспериментгача ва экспериментлардан кейинги ҳолатларини аниқлаш, улар шахсидаги яққол фазилатлар ва сифатларда кўринишини қайд этиш ва ўлчаш
Психологик-педагогик эксперимент–ўзгартирувчи тадқиқот олдидан ва унинг жараёнидаги шахс тасаввурларида ўзгаришларни қайд этиш ва шаклланган янги тасаввурлар ҳамда адаптив сифатларни таркиб топишининг ўзига хослигини аниқлаш мақсадида сўровномалар ўтказилди.
Тадқиқотнинг назарий қиймати шундаки, унда тўпланган ва тадқиқ этилган маълумотлар ёш даврлар психологияси, педагогика, умумий психология, ижтимоий психология, ривожланигш психологияси фанларини муҳим янгиликлар билан бойитади, тўпланган амалий ва назарий маълумотлар шахс ҳулқ атвор фазилатларини ўрганишда ёрдам беради. Тадқиқотда ўз исботини олган илмий фаразлар психологияда ижтимоий тасаввурларнинг шахс ижтимоий хулқи мотивларини ва унинг намоён бўлиш шарт-шароитларини ўрганишда методологик ғоя ва илмий-психологик механизм сифатида эътироф этилишини таъминлайди ҳамда таъкидлайди.
Илмий тадқиқотнинг янгилиги шундаки,
а) биринчи марта мақсадли ҳулқ атвор-маърифий тадбирлар ёшларга ижтимоий таъсир воситалари сифатида улар психикаси ва ижтимоий-ҳулқ атвор тасаввурларига таъсир этувчи механизмлар сифатида қаралди ва уларнинг ўзгариш омиллари илмий жиҳатдан ўрганилди;
б) тўпланган маълумотлар ёшлар ўртасида олиб борилаёиган кўплаб маданий-маърифий тадбирларнинг асоси ва негизини ташкил этиши мумкин бўлган ғояни – миллий анъаналар ва расм-русмларнинг халқ маъгавий қадриятига айланиб қолган қисмининг мазмунини акс эттириши ва улардан яққол вазиятларда самарали фойдаланиш йўллари кўрсатилди.
в) тадқиқот биринчи марта шахсдаги ҳулқ атвор тушунча ва тасаввурларни тадқиқотнинг предметига айлантирди ва мазкур тасаввурларнинг аниқ шахслар ва гуруҳлардаги ҳулқ атвор фазилатларда намоён бўлиши қонуниятларини очиб берди.